مرتضی شکری - عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

با ظهور عصر صنعتی شدن در سه قرن اخیر، شکل جدیدی از تمدن اجتماعی بشر با نام تمدن صنعتی ظهور و توسعه یافت. این نوع تمدن به تدریج جایگزین تمدن کشاورزی شد که بهره وری پایینی داشت. ارزش های مشترک مردم، الگوهای تولید و زندگی، شکل های سازمان اجتماعی و نظام های نهادی و قانونی نیز در این فرایند به طور چشمگیری متحول شدند. تمدن صنعتی و نظام سرمایه داری حاصل از آن، علی­رغم خلق ثروت مادی فراوان برای جامعه بشری، وضعیت محیط زیست در سطح جهانی را به زوال و تخریب کشانده است. آلودگی هوا و آب، تنش های آبی و خشک سالی، گرم شدن فزاینده اقلیم جهانی و از بین رفتن تنوع زیستی، روندهای درحال وقوع جامعه بشری در عصر صنعتی و مدرنیته هستند. موضوعی که باعث افزایش شکاف درآمدی بین کشورهای فقیر و غنی شده است. در چنین شرایطی بشر نیاز به یک بازنگری در شیوه رفتار با طبیعت دارد که در این مقاله تحت عنوان «تمدن زیست­محیطی» از آن یاد می­شود. سوال این است که «چگونه می توان به تمدن زیست محیطی دست یافت؟». ایده اصلی مقاله این است که دستیابی به یک تمدن زیست محیطی در درجه اول مستلزم یک تغییر اساسی در جهان بینی و در گام بعدی همکاری بین همه کنشگران جامعه بشری است. روش پژوهش مبتنی بر «ردیابی فرایند» است.

تمدن؛ محیط زیست, تمدن محیط زیستی, انقلاب صنعتی, اقتصاد بازار