مجتبی الهی خراسانی - استاد خارج فقه و اصول حوزه (مشهد)، استادیار مرکز تخصصی آخوند خراسانی ((وابسته به دانشگاه باقرالعلوم ع)

«معنویت»، برخورداری از امری باطنی و قدسی و قابل ادراک قلبی یا ذهنی در انسان است و در دهه های اخیر، مطالعه آن اهمیت یافته و روابط میان امر معنوی و دیگر پدیده ها از جمله علوم، مورد پرسش و کاوش قرار گرفته است. مطالعه سهم معنویت در فربه ترین دانش در علوم اسلامی - یعنی فقه - که تنظیم کننده زندگی عملی مسلمین است، می تواند نشان دهد دانش فقه و احکام شرعی متخذ از آن، چقدر در تامین و تضمین معنویت - به معنای امر معنوی - در زندگی یک مسلمان سهیم است. تحقیق حاضر به روش توصیفی - تحلیلی و به استناد اطلاعات مندرج در کتاب های فقهی و دیدگاه های فقیهان، نشان می دهد که از منظر فقهی، نصابی از توجهات معنوی به عنوان معیار و شرط صحت یا قبولی برای بسیاری از رفتارهای شرعی از مناسک تا معاملات است و غایت رعایت احکام تکلیفی و وضعی، تقویت ایمان و دستیابی به قرب الهی است که عالی ترین درجات معنوی به حساب می آید. نویسنده نتیجه گرفته است که علم فقه با ترسیم و تجویز منظومه ای از رفتارهای اخلاقی و حقوقی، یک رابطه دوسویه مستمر و پایدار میان امر معنوی و زندگی انسان برقرار می کند و عمل به احکام شرعی، به سلامت و ارتقای معنوی فرد و جامعه می انجامد.

معنویت, امر معنوی, فقه, احکام تکلیفی, ملاکات احکام, ارزش های اخلاقی, قرب الهی, عدالت, افتاء, اجتهاد