محمدعلی حیدری - دانشجو کارشناسی ارشد، گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
بنیامین طاهری - دانشجو کارشناسی ارشد، گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

آن چه در رابطه با کاربرد استقلالی عقل مطرح است قرار دادن حکم عقل در عرض کتاب و سنت است به گونه ای که همانند کتاب و سنت ، مرجع مستقلی برای استنباط احکام شرعی باشد و به درستی از ادله اربعه محسوب شود. حسن و قبح از مفاهیم اعتباری نیست و ذکر برخی از امثله در رابطه با تحلیل حسن و قبح گواه بر این بوده است که حسن و قبح تلازمی با مصلحت شخصی یا نوعی ندارد و نیز در دو قضیه ی کلی عدل حسن است و ظلم قبیح است ، منحصر نیست . اخبارگراها و برخی از اصولگراها، عقل را فاقد کاربرد استقلالی می دانند. بسیاری از مثبتین و مخالفین کاربرد استقلالی عقل برای استنباط احکام، به اقامه ی دلیل بر اثبات یا رد تلازم حکم عقل با شرع پرداخته اند در حالی که از نظر نگارنده شرع همان جنبه ی نفس الامری و ثبوتی مدرکات عقل عملی است و ماهیتی جدای از آن ندارد لذا جدا انگاری ماهیت حکم عقل و حکم شرع و بحث از ملازمه بین آن دو، بدون وجه است و آنچه که استنباط احکام از راه عقل بر آن مبتنی است ، درک ذاتی باید ها و نباید ها توسط عقل ، کاشفیت عقل و حجیت عقل است . بر فرض جدا انگاری حکم عقل و شرع، با رد ادله ی مثبتین ، عدم تلازم حکم عقل با شرع اثبات شد.

عقل ، عقل عملی ، عقل نظری ، بناء عقلاء، قاعده ی ملازمه