مهدی خداپرست - استادیار دانشکده فنی و مهندسی،دانشگاه قم
فرهاد نایب الصدریان - کارشناس رشته مهندسی عمران،دانشگاه قم

سکونت گاه های انسانی همواره درمعرض اسیب ناشی ازبلایای طبیعی و سوانح ساخت قرار داشته اند لذا بشر همواره با اتخاذ شیوه هایی سعی درکاهش اثرات زیانبار این گونه بلایا درمحیط زندگی خویش داشته است یکی ازراه کارهای ابداعی استفاده از شیوه های پدافند غیرعامل برای کاهش اسیب پذیری سکونت گاه ها است از انجا که سرزمین ایران از گذشته های دور درمسیر حوادث تاریخی و درمعرض حمله ها و تهاجم های نظامی ملل مختلف و قبایل همسایه واقع شده بود استفاده ازویژگیهای جغرافیای یطبیعی درجهت حفظ و امنیت مردم موردتوجه قرارگرفت این مقاله درپی شناسایی مشخصه های اصلی معماری درسکونت گاه های انسانی درایران باستان ازمنظر پدافند غیرعامل است به این منظور با استفاده ازروش توصیفی و تحلیلی به استخراج مشخصه های مهم ترین دژهای ایران پرداخته شده است نتایج این پژوهش مبین این است که ازنظر فرماندهان نظامی معماران و مهندسان ایران باستان اصل مکان یابی و بهره یگری ازعوارض جغرافیایی سرلوحه کار پدافند غیرعامل درهر سه دوره بوده است

پدافند غیرعامل، معماری باستانی، سازه های مستحکم