امیرجواد لامی نژاد - دانشگاه آزاد اسلامی
عیسی بنی نعیمه - دانشگاه آزاد اسلامی
امیر البوعلی - دانشگاه آزاد اسلامی

بارزترین مصداق شخصیت حقوقی حقوق عمومی ، دولت است . دولت هم از جهت داخلی از آن رو که در برابر افراد واقع است ، واجد شخصیت ممتاز حقوقی است و هم از جهت بین المللی از آن رو که در برابر دولت های دیگر، افراد سایر کشورها و سازمانهای بین المللی قرار دارد ؟بدین روی ، هم در بعد اول می تواند مسئولیت داشته باشد، هم در بعد دوم امکان انتساب چنین مسوولیتی به وی وجود دارد ؟در این گفتار موضوع بحث همان جنبه بین المللی قضیه است ؟ مسئولیت کیفری دولت ها در قرن بیستم به خصوص در نیمه دوم آن یکی از بحث انگیزترین مقولات کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد ؟« حقوق بین المللی بوده است ۲ از سال ۱۹۷۶ با تنظیم ماده ۱۹ طرح مسئولیت دولت ، همه ساله این مقوله را در دستور کار خود قرار داده و از سال ۱۹۸۲ با جدی شدن طرح جنایات علیه صلح و امنیت بشری ، مباحث حقوقی ذی ربط از جدیت بیشتری برخوردار شده است ؟لیکن این ایدهها از مدتها پیش توسط حقوقدانان به انحا مختلف مطرح شده بود که این بیان خواهیم نمود »تاریخچه « نظرات را در قالب منظور از مسئولیت کیفری دولت آن است که اگر دولت یا حکومتی مرتکب یکی از اعمالی گردد که جامعه بین المللی آن را جرم می داند، آیا می توان دولت یا حکومت مستقلارا و صرف نظر از مسئولیت کیفری سران و اتباع آن مسوول دانست و به عنوان یک شخص حقوقی حاکم آن را مجرم دانست واحتمالا مورد تعقیب ، محاکمه و مجازات قرارداد؟ آنچه مسلم است در شرایط موجود حداقل از نظر ساختاری و مکانیسم اجرایی نقایص فراوانی در سطح بین المللی وجود دارد ؟از سوی دیگر آن را مغایر با مفهوم دولت حاکم دانسته اند و گفته شده است با شناختن مسئولیت کیفری دولت ، مفهوم حاکمیت و مصونیت ناشی از آن از بین می رود و این اصل را یکی از اصول زیربنایی حقوق بین الملل دانسته اند؟

مسئولیت کیفری ، اشخاص حقوقی ، نظام حقوقی بین المللی