شناسایی عناصر برنامه درسی مبتنی بر ارکان طرح شهاب (مورد مطالعه: دانش آموزان دوره ابتدایی)

زمینه و هدف: طرح شهاب که طرحی برای بهبود کیفیت آموزش وپرورش در ایران است، در تدوین برنامه درسی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. شناسایی عناصر برنامه درسی مبتنی بر ارکان این طرح مانند هدف، محتوی، روش و ارزشیابی برای بهبود کیفیت آموزش وپرورش و دستیابی به نتایج یادگیری موثر ضروری است. این توضیحات، نیاز به پژوهشی دقیق و جامع در این زمینه را نمایان می سازد تا راهکارهای موثری برای بهبود وضعیت فعلی ارائه گردد. لذا با توجه به آنچه گفته شد، این پژوهش باهدف شناسایی عناصر برنامه درسی مبتنی بر ارکان طرح شهاب در دانش آموزان دوره ابتدایی بود.روش شناسی: این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی، به لحاظ نوع داده ها، کیفی، برحسب زمان گردآوری داده، مقطعی و برحسب روش گردآوری داده ها یا ماهیت و روش پژوهش، تحلیل محتوای متون مصاحبه بود. جامعه آماری شامل خبرگان نظری و تجربی و حجم نمونه ۱۹ مصاحبه شونده با توجه به اصل اشباع و روش نمونه گیری هدفمند بود. ابزار گردآوری داده ها مرور سیستماتیک مطالعات اسنادی و مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. برای محاسبه روایی سوال های مصاحبه ازنظر خبرگان و برای محاسبه پایایی از توافق بین دو کدگذار و توافق درون آزمودنی استفاده شد که روایی و پایایی ابزارها مورد تایید قرار گرفت. روش تجزیه وتحلیل داده ها تحلیل مضمون (مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر) با نرم افزار MaxQDA-۲۰۱۸ بود.یافته­ها: یافته ها نشان داد برنامه درسی مبتنی بر طرح شهاب شامل ۴ عنصر هدف، محتوا، روش و ارزشیابی بود. عنصر هدف شامل مولفه های توسعه مهارت های پایه و تخصصی(۹ شاخص)، استفاده از هنر زیبایی شناسی (۹ شاخص)، پژوهش محوری( ۷ شاخص)، فراهم سازی محیط یادگیری (۹ شاخص)؛ عنصر محتوا شامل مولفه های چالش برانگیزی و پیچیدگی (۳ شاخص)، فشرده سازی برنامه درسی (۵ شاخص)، طراحی تجارب یادگیری جایگزین (۵ شاخص)؛ عنصر روش شامل مولفه های تشخیص استعداد (۷شاخص)، محیط های یادگیری غنی (۴ شاخص)، آموزش خلاقیت و نوآوری (۴شاخص) و عنصر ارزشیابی شامل مولفه های توانایی شناختی (۳ شاخص)، ویژگی های شخصیتی (۴شاخص)، دستاوردهای آکادمیک (۳ شاخص) و توانایی های اجرایی و رهبری (۴ شاخص ) بود.نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر می تواند بهبود کیفیت آموزشی، افزایش انگیزه و مشارکت دانش آموزان و ارتقاء مهارت های معلمان باشد. با شناسایی دقیق عناصر برنامه درسی، اهداف آموزشی به وضوح تعریف می شوند و محتوا و روش های تدریس به نیازهای یادگیرندگان تطبیق داده می شود. این امر منجر به ایجاد یک محیط یادگیری موثرتر و جذاب تر می شود که در آن دانش آموزان به راحتی می توانند مهارت ها و دانش های لازم را کسب کنند. همچنین، ارزیابی های دقیق تر و موثرتری می تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف یادگیرندگان کمک کند و در نهایت، به ارتقاء کیفیت کلی آموزش در مقطع ابتدایی منجر شود. زمینه و هدف: طرح شهاب که طرحی برای بهبود کیفیت آموزش وپرورش در ایران است، در تدوین برنامه درسی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. شناسایی عناصر برنامه درسی مبتنی بر ارکان این طرح مانند هدف، محتوی، روش و ارزشیابی برای بهبود کیفیت آموزش وپرورش و دستیابی به نتایج یادگیری موثر ضروری است. این توضیحات، نیاز به پژوهشی دقیق و جامع در این زمینه را نمایان می سازد تا راهکارهای موثری برای بهبود وضعیت فعلی ارائه گردد. لذا با توجه به آنچه گفته شد، این پژوهش باهدف شناسایی عناصر برنامه درسی مبتنی بر ارکان طرح شهاب در دانش آموزان دوره ابتدایی بود. روش شناسی: این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی، به لحاظ نوع داده ها، کیفی، برحسب زمان گردآوری داده، مقطعی و برحسب روش گردآوری داده ها یا ماهیت و روش پژوهش، تحلیل محتوای متون مصاحبه بود. جامعه آماری شامل خبرگان نظری و تجربی و حجم نمونه ۱۹ مصاحبه شونده با توجه به اصل اشباع و روش نمونه گیری هدفمند بود. ابزار گردآوری داده ها مرور سیستماتیک مطالعات اسنادی و مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. برای محاسبه روایی سوال های مصاحبه ازنظر خبرگان و برای محاسبه پایایی از توافق بین دو کدگذار و توافق درون آزمودنی استفاده شد که روایی و پایایی ابزارها مورد تایید قرار گرفت. روش تجزیه وتحلیل داده ها تحلیل مضمون (مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر) با نرم افزار MaxQDA-۲۰۱۸ بود. یافته­ها: یافته ها نشان داد برنامه درسی مبتنی بر طرح شهاب شامل ۴ عنصر هدف، محتوا، روش و ارزشیابی بود. عنصر هدف شامل مولفه های توسعه مهارت های پایه و تخصصی(۹ شاخص)، استفاده از هنر زیبایی شناسی (۹ شاخص)، پژوهش محوری( ۷ شاخص)، فراهم سازی محیط یادگیری (۹ شاخص)؛ عنصر محتوا شامل مولفه های چالش برانگیزی و پیچیدگی (۳ شاخص)، فشرده سازی برنامه درسی (۵ شاخص)، طراحی تجارب یادگیری جایگزین (۵ شاخص)؛ عنصر روش شامل مولفه های تشخیص استعداد (۷شاخص)، محیط های یادگیری غنی (۴ شاخص)، آموزش خلاقیت و نوآوری (۴شاخص) و عنصر ارزشیابی شامل مولفه های توانایی شناختی (۳ شاخص)، ویژگی های شخصیتی (۴شاخص)، دستاوردهای آکادمیک (۳ شاخص) و توانایی های اجرایی و رهبری (۴ شاخص ) بود. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر می تواند بهبود کیفیت آموزشی، افزایش انگیزه و مشارکت دانش آموزان و ارتقاء مهارت های معلمان باشد. با شناسایی دقیق عناصر برنامه درسی، اهداف آموزشی به وضوح تعریف می شوند و محتوا و روش های تدریس به نیازهای یادگیرندگان تطبیق داده می شود. این امر منجر به ایجاد یک محیط یادگیری موثرتر و جذاب تر می شود که در آن دانش آموزان به راحتی می توانند مهارت ها و دانش های لازم را کسب کنند. همچنین، ارزیابی های دقیق تر و موثرتری می تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف یادگیرندگان کمک کند و در نهایت، به ارتقاء کیفیت کلی آموزش در مقطع ابتدایی منجر شود.

Keywords:

برنامه درسی , طرح شهاب , دوره ابتدایی