لیلا قلی پور - دانشجوی دکتری گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
فروغ کاظمی - دانشیار گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
مریم ایرجی - استادیار گروه زبان شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

ویژگی­های تصریفی در زبان­ها دارای تنوع است و هر زبان در بیان روابط دستوری خود از طیفی از این ویژگی­ها بهره می­جوید. گاه در تصریف یک مقوله دستوری، شرایط معنایی اقتضا می­کند که چندین ویژگی تصریفی به طور هم زمان با هم به کار رود تا توصیف درست و دقیقی از رخداد بیان شود. در این صورت، هم زمانی در کاربرد ارزش­های تصریفی به گونه ای درهم تنیده شکل می گیرد و پدیده امتزاج رخ می­دهد. هدف اصلی پژوهش پیش رو آن است که به بررسی صورت­های امتزاجی اعم از تکواژهای واژ آمیخته، صورت­های مکمل و در کل همجوشی ها در تصریف دو زبان انگلیسی و فارسی بر اساس نظریه صرف طبیعی بپردازد تا از این رهگذر میزان طبیعی بودن این صورت­ها را در مقولات دستوری اسم، فعل، صفت و ضمیر هر دو زبان بررسی نماید و به این پرسش پاسخ دهد که وجوه اشتراک و افتراق این دو زبان از نظر میزان امتزاج و طبیعی بودن تصریف و قواعد تصریفی چیست. داده­های فارسی از پیکره پایگاه دادگان زبان فارسی و داده­ها­ی انگلیسی از پایگاه پیکره انگلیسی آمریکایی معاصر به روش نمونه گیری تصادفی بر اساس تعداد واژه مساوی انتخاب شده، سپس بر پایه نظریه صرف طبیعی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که پدیده امتزاج در تصریف هر دو زبان رخ می دهد و در صورت­های تصریفی مقوله های دستوری، در قالب تجمیع نقشی، صورت­های مکمل قوی و ضعیف و همچنین تکواژهای واژ آمیخته قابل مشاهده است. در هر دو زبان بسامد فرآیند امتزاج در تصریف فعل بیش از مقولات دیگر یعنی اسم و صفت و ضمیر است و این امر از وجوه اشتراک این دو زبان است. در مقوله ضمیر، در انگلیسی تنوع امتزاجی بیشتری دیده می شود. یکی از دلایل آن وجود ویژگی جنسیت در تصریف ضمایر انگلیسی و نبود آن در فارسی است. نتایج پژوهش مبین این واقعیت است که صورت های تصریفی دارای امتزاج از مهم ترین اصول نظریه صرف طبیعی که وجود رابطه یک به یک دوسویه بین صورت و نقش است تبعیت نمی کنند. آنها معیارهای طبیعی بودن را مخدوش کرده و سبب کاهش میزان طبیعی بودن دو نظام تصریفی فارسی و انگلیسی می شوند

تصریف, مقولات دستوری, امتزاج, صرف طبیعی