sara ebrahimi - عضو هیات علمی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، تهران، ایران

مقدمه و هدف: با وجود آنکه شناسایی شایستگی های فرایندمحور تدریس آنلاین می تواند راهنمایی برای معلمان و کارآموزان معلمی باشد، اما هنوز درباره شایستگی های مبتنی بر فرایند تدریس آنلاین معلمان موارد ناشناخته بسیاری وجود دارد. لذا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی شایستگی های تدریس آنلاین و ارتباط آن ها با عوامل جمعیت شناختی معلمان انجام شد.روش شناسی پژوهش: در این مطالعه از طرح اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی استفاده گردید. در بخش کیفی، روش پژوهش تحلیل محتوا مورد استفاده قرار گرفت و جامعه آماری را همه ی معلمان مقطع متوسطه شهر تهران و منابع نظری و پژوهشی در حوزه آموزش آنلاین و شایستگی های حرفه ای معلمان تشکیل می دادند که با روش نمونه گیری هدفمند از نوع نظری، ۳۰ معلم مقطع متوسطه با تجربه تدریس و یادگیری آنلاین و منابع مرتبط با تدریس آنلاین بر اساس اصل اشباع نظری به­عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده­ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته با معلمان و کدگذاری یافته ها و همسوسازی آن ها استفاده شد. سپس پرسشنامه شایستگی های تدریس آنلاین با استفاده از عامل های استخراج شده و بر مبنای نظریه فعالیت تدوین گشت. در بخش کمی، روش پیمایش مورد استفاده قرار گرفت. جامعه آماری شامل کلیه معلمان مقطع متوسطه شهر تهران با تجربه تدریس و یادگیری آنلاین در سال تحصیلی (۱۴۰۰-۱۳۹۹) بود که از میان آن ها ۲۶۱ نفر با روش نمونه گیری گلوله برفی مجازی بر مبنای جدول کرجسی و مورگان انتخاب شدند. به منظور تحلیل داده ها، از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد.یافته ها: یافته ها نشان داد پرسشنامه شایستگی های تدریس آنلاین مبتنی بر نظریه فعالیت به خوبی با تمرین ها و تکالیف کلاسی سازگار است و از نظر ویژگی های روان سنجی روا و معتبر می باشد و شایستگی های تدریس آنلاین معلمان به ویژه در انتخاب ابزارهای مناسب و ارزیابی مناسب از یادگیری دانش آموزان نیازمند تقویت است. در بررسی ویژگی های جمعیت شناختی، جنس، سن و سطح تحصیلات معلمان تاثیر معنی داری بر شایستگی ­های تدریس آنلاین نداشت اما تاثیر تجربه تدریس و یادگیری آنلاین معنی­دار بود.بحث و نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر می تواند در تدارک هدفمند برنامه های آماده سازی دانشجومعلمان مبتنی بر موضوعات کنشگری تدریس آنلاین و طراحی برنامه ­های آموزشی ضمن خدمت جهت توانمندسازی معلمان مورد استفاده قرار گیرد.

شایستگی ها, تدریس آنلاین, نظریه فعالیت, فرایند تدریس