جواد مومنی دمنه - Former Ph.D. Student, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture & Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran, Email: j.momenidamaneh.phd@hormozgan.ac.ir
سیدمحمد تاجبخش فخرآبادی - Associate Professor, Department, of Watershed Management, Natural Resources Faculty, University of Birjand, Birjand, Iran, Email: tajbakhsh.m@birjand.ac.ir
جواد چزگی - Assistant Professor, Department of Watershed Management, Natural Resources Faculty, University of Birjand, Birjand, Iran, Email: Chezgi@birjand.ac.ir
احسان تمسکی - Former Ph.D. Student, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran, Email: Email: ehsantamasoki@yahoo.com

تغییرات در پدیده های اقلیمی حدی مانند دوره های طولانی روزهای داغ و یا بارش های سنگین تاثیر بسیار زیادتری از تغییرات در میانگین های اقلیمی بر جوامع انسانی و محیط می گذارد. هدف این مطالعه بررسی و تحلیل مخاطرات داده های حدی دمایی و رابطه آن با تغییرات شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI) در حوزه های آبخیز شش گانه ایران است. در این پژوهش از داده های ماهانه بارندگی ۸۰ ایستگاه سینوپتیک با حداقل ۳۰ سال طول دوره آماری از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۵ استفاده شد و مقدار شاخص بارش استاندارد شده (SPI) در دوره ۸ ماهه تا انتهای خرداد محاسبه شد و در سه فاصله زمانی ۱۰ ساله برآورد شد. نتایج نشان داد که مقایسه بین شاخص پوشش گیاهی با مقادیر دمای سطح زمین در ایران وجود دارد که نشان دهنده روند افزایشی شاخص پوشش گیاهی است. در حالی که گزارش های سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران بیان گر آن است که در ۳۰ سال گذشته هم زمان با کاهش و تخریب عرصه های طبیعی، افزایش سطح زراعت (دیم و آبی) را در کشور داشته ایم. این افزایش تاثیر روند کاهشی مراتع و جنگل ها را در میانگین فضایی شاخص پوشش گیاهی خنثی کرده است. دستاورد پژوهش پیش رو از این لحاظ قابل تامل است که نشان می دهد افزایش در میزان سبزینگی کشور نتیجه کاذبی است و می تواند روند کاهشی عرصه های طبیعی (جنگل و مرتع) را در تحلیل ها کم رنگ کند. در نهایت اگر تغییر کاربری در کشور ادامه دار باشد، و با کاهش بارش و افزایش فرین های دمایی خشک سالی ها تشدید شود؛ کشور به سمت افزایش عرصه های بیابانی و تخریب سرزمین پیش خواهد رفت. برای جلوگیری از هدررفتن آب در حوزه های آبخیز کشور، با اجرای اقدامات آبخیزداری و آبخوانداری و اعمال مدیریت جامع حوزه های آبخیز اثر خشک سالی کاهش داده شود.

Limit temperatures, vegetation index, standard precipitation index, watersheds, دمای حدی, شاخص پوشش گیاهی, شاخص استاندارد بارش, حوزه های آبخیز