الهام توکلی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
احمد رضا قاسمی - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
حمید رضا متقیان - دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

استفاده از اصلاح کننده های خاک جهت افزایش نگهداشت آب در خاک و با هدف افزایش راندمان مصرف آب در کشاورزی، راه کار مناسبی برای کاهش اثرات کم آبی در مناطق خشک و نیمه خشک است. یکی از راه های غلبه بر هزینه های آبیاری، برداشت آب از محل توسعه ریشه گیاه است. ترکیبات جاذب آب می توانند با ذخیره آب در خاک، برداشت آب را برای گیاه تسهیل کند. زغال زیستی و بنتونیت از ترکیبات طبیعی مناسب جهت بهبود توانایی خاک در جذب رطوبت هستند. این مواد سازگار با محیط زیست و غیرسمی هستند که به دلیل خواص بیوشیمیایی، توانایی بالایی در جذب آب و نگهداری آب در خاک دارند. در پژوهش حاضر تاثیر استفاد‎ه هم زمان از این دو ماده بر میزان تبخیر از خاک و رطوبت خاک مورد بررسی قرار گرفت. برای این هدف از زغال زیستی چوب گردو که در دو دمای گرماکافت ۴۰۰ و ۶۰۰ درجه سانتی گراد تولید شده است در دو مقدار دو و سه درصد وزنی و سه میزان دو، پنج و ۱۰ درصد بنتونیت و یک تیمار شاهد (حاوی خاک لومی رسی بدون ماده افزودنی) استفاده شد. پژوهش به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار در دانشگاه شهرکرد انجام شد. نتایج نشان داد که با اعمال تیمارهای مورد بررسی، تبخیر از خاک بین هفت تا ۱۴ درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش یافته است. کم ترین میزان تبخیر مربوط به خاک مخلوط با دو درصد بنتونیت و دو درصد زغال زیستی تولید شده در دمای ۶۰۰ درجه سانتی گراد است. مقدار رطوبت در تمام تیمارهای مورد بررسی نسبت به تیمار شاهد نیز افزایش معنا داری داشت. به عبارت دیگر ترکیب زغال زیستی و بنتونیت به نگهداشت رطوبت در خاک کمک کرده است. بالاترین میزان رطوبت خاک در تیمار سه درصد زغال زیستی تولید شده در دمای ۶۰۰ درجه سانتی گراد و ۱۰ درصد بنتونیت و به مقدار ۴/۲۵ درصد به دست آمد که ۱۸ درصد بیش تر از رطوبت تیمار شاهد است. از این رو، می توان استفاده ترکیبی از این دو ماده را برای نگهداری آب آبیاری در منطقه ریشه گیاه و در نتیجه صرفه جویی و کاهش هزینه ها توصیه نمود زیرا آب قابل دسترس گیاه را افزایش می دهند.

اصلاح کننده خاک, جذب آب, خاک لومی رسی, دمای گرماکافت, نگهداشت رطوبت