- شیما عباسی راینی ۱* ، جلیل آب شناس۲
- رضا خیراندیش۳، محمد حسین زارع دارستانی۴

مقدمه و هدف: خارخاسک با نام علمی Tribulus Terrestris و نام عمومی Puncture vin گیاهی دارویی است که در سرتاسر جهان پراکنده است. گیاه کامل و میوه آن برای درمان بیماری ها استفاده می شود. از این گیاه برای درمان عفونت های ادراری، سنگ های ادراری، التهاب ها، ادم، آسیت، کاهش فشار خون استفاده می شود و همچنین دارای اثرات آنابولیک و افزایش قدرت عضلانی نیز هست. از این دارو برای تقویت جنسی و درمان الیگواسپرمی و آزواسپرمی و ناباروری در مردان و بزرگی پروستات استفاده می شود. هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات تجویز غلظتهای مختلفی از عصاره میوه خارخاسک بر روی اسپرماتوژنز در موش سوری می باشد. مواد وروش کار: برای انجام این مطالعه از ۴۲ سر موش سوری نر بالغ استفاده شد که به طور تصادفی به چهارگروه کنترل،درمان ۲۵،۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم تقسیم شدند که عصاره مورد نظر از طریق گاواژ به موشها خورانده می شد. در تمام گروه ها موشها در فاصله ۲۸ و ۴۲ روز بعد از شروع مطالعه با استفاده از کتامین بیهوش و بعد از خونگیری ازقلب، بیضه آن ها بلا فاصله پس از مرگ خارج شده و با استفاده از فرمالین تثبیت می گردید. نمونه های فوق بعد از تهیه مقاطع مورد بررسی قرار می گرفت. نتایج وبحث:  نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که میزان اسپرماتوژنز در گروه کنترل بالاترین و در گروه درمان ۱۰۰ میلی گرم کمترین میزان را داشت، هرچند این تفاوت از نظر آماری معنادار نبود. بنابراین توصیه می شود از این دارو جز در موارد درمانی و تنها با کمترین میزان ودر دوره زمانی ۲۸ روز و یا کمتر مورد استفاده قرار گیرد.