سیده لیلا تقوی سنگدهی - استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه زنجان، زنجان.

تبرستان یا مازندران به دلیل موقعیت طبیعی و اقتصادی اش، جایگاه خاصی در ایران باستان و در دوران اسلامی داشته است. این سرزمین دارای شهرها و روستاهای پرجمعیت با درآمد بالا بود و از لحاظ سیاسی نیز تا مدت ها توانسته بود استقلال نسبی خود را در کنار حکومت های مرکزی و حاکم در ایران حفظ کند. مسئله اصلی این پژوهش که به روش تاریخی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی انجام شده، بررسی اوضاع سیاسی، اقتصادی و مذهبی روستاهای تبرستان در طی قرون پنجم تا نهم هجری قمری است. سوال اصلی پژوهش این است که روستاها چه نقشی در حوادث سیاسی و فرهنگی و چه جایگاهی در مسائل اقتصادی تبرستان داشتند؟ یافته­های پژوهش بیان گر آن است که منابع به دلیل جایگاه اقتصادی و موقعیت طبیعی تبرستان، به بیان اوضاع این منطقه در قرون متمادی پرداخته اند. اگرچه به شهرها بیش از روستاها توجه شده است، بااین حال منابع داده­های ارزشمندی درباره روستاها نیز ارائه می­کنند، از جمله می­توان به وضعیت مذهبی و سیر رشد تشیع در روستاهای تبرستان، نقش فعال روستاها در حوادث سیاسی، به ویژه در دوره فتوحات، حکومت علویان تبرستان و مرعشیان، اوضاع اقتصادی و انواع محصولات تولیدشده و صادرات آن ها به دیگر نواحی و نیز شرح عجایب روستاها اشاره کرد. در کل روستاهای تبرستان نقش تعیین­کننده ای در تحولات آن داشتند.

تبرستان, روستا, سیاسی, اقتصادی, فرهنگی, تاریخ محلی