Yahya Talebian - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی (نویسنده مسئول)
Gholamreza Mastali Parsa - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی
Hamid Amini Asalemi - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی

: در مطالعات بلاغی و گفتمانی آثار ادبی، بررسی وجوه جملات، از اهمیت زیادی برخوردار است. وجه جمله، بیانگر قطعیت شاعر در کلام خویش است و میزان ارتباط وی با مخاطبان را نشان می دهد. در بلاغت سنتی و علم معانی، بلاغیونی چون جرجانی، سکاکی و قزوینی به وجه جمله و تاثیر شناخت آن بر روابط نویسنده و خواننده، در محدوده خبر و انشا توجه داشته اند. در زبان شناسی غرب، زبان شناسان مدرن، مانند هلیدی و فاولر نیز وجه جمله را با گستردگی بیشتر در مقایسه با بلاغت سنتی، معرفی و آن را به عنوان مهم ترین عنصر در کارکرد تعاملی زبان بررسی کرده اند. در این پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی انواع وجوه جمله (امری، پرسشی، شرطی و...) و تحلیل وضعیت و کارکرد هریک در حدود ۳۰۰۰ جمله واره از منظومه گرشاسپ نامه اسدی و داستان بیژن و منیژه فردوسی پرداخته ایم. بدین منظور، نخست به تحلیل و بررسی وجوه جملات پرداخته و سپس آمار حاصل را در جداول نمایانگر پراکندگی، به صورت تعداد و درصد درج کرده ایم تا بتوان قیاسی دقیق میان دو اثر برقرار کرد. نتایج پژوهش نشان می دهد بار اصلی رفت وآمد اطلاعات، برعهده فضای گفت وگوست و چون تنوع وجوه در طول روایت، چهارچوب تک صدایی را بر هم زده است، پویایی بی نظیری در آثار دیده می شود.

دانش بلاغت, علم معانی, زبان شناسی نقشگرا, وجه جمله, کنش کلامی غیرمستقیم, منظومه گرشاسپنامه, داستان بیژن و منیژه