Tahereh Ghasemi - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه بوعلی سینا همدان

قافیه در شعر فارسی، از دیرباز تا دوره مشروطه و در عمل، تا نیم سده گذشته، یکی از کلیدی ترین عنصرهای شعر فارسی به شمار می آمده است. در نیم سده اخیر نیز اگرچه قافیه به ظاهر رنگ و رخ گذشته خویش را ندارد، هنوز در ادبیات فارسی جلوه گری می کند و نقش آن کم رنگ نشده است. پژوهشگران علم قافیه، کارکرد ها و نقش هایی را برای قافیه ذکر کرده اند که عمده این نقش ها در کتاب ها و مقاله ها ذکر شده است. یکی از این نقش ها که این مقاله بدان پرداخته، نقشی است که قافیه در نشان دادن گویش و لهجه شاعران دارد. در سرزمین ایران، از قدیم ترین ایام تاکنون، لهجه ها و گویش های زیادی رایج بوده است که هنوز هم در گوشه و کنار این کشور بدان تکلم می کنند. شاعران و نویسندگان بزرگ زبان فارسی، دارای لهجه ها و گویش های خاص خود بوده وآن ها را وارد شعر فارسی کرده اند. از آنجا یی که ما امروزه آن تلفظ و لهجه را به طور دقیق در دست نداریم و خط فارسی هم در ثبت مصوت ها ناتوان است، در مواردی، متوجه گویش و لهجه شاعران نمی شویم؛ چون آن ها را با تلفظ امروزینشان می سنجیم. از این رو قافیه در ثبت تلفظ واژه ها نقشی تعیین کننده دارد؛ بنابراین قرار گرفتن واژه ها در قافیه، یکی از روش هایی است که می توان از طریق آن، به گویش و لهجه شاعران پی برد. این پژوهش درصدد است به نقشی بپردازد که قافیه در نشان دادن گویش و لهجه شاعران برجسته دارد.

شعر, قافیه, گویش, لهجه, تلفظ واژگان