Ahmad Rezvani Mofrad - استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران (نویسنده مسئول)
Mahdi Jafari Harandi - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

یکی از مهم ترین واجبات اسلامی که به شدت در منابع نقلی مورد تاکید قرار گرفته است فریضه­ «امر به معروف و نهی از منکر» است. اصل هشتم قانون اساسی برای این مسوولیت اجتماعی سه سطح ترسیم کرده است: امر به معروف مردم توسط مردم، امر به معروف مردم توسط دولت، امر به معروف دولت توسط مردم. در متون فقهی صرفا به سطح نخست پرداخته شده و از تبیین اهمیت سطوح دیگر و کیفیت اجرایی کردن آنها غفلت شده است. از آنجا که سطح سوم امر به معروف و نهی از منکر از اهمیت و حساسیت بالاتری نسبت به دو سطح دیگر برخوردار است و هیچ پژوهشی در راستای کیفیت اجرایی کردن آن انجام نشده است، لذا این پژوهش به منظور پر کردن این خلا علمی و پژوهشی انجام شده است. در این تحقیق با روشی توصیفی- تحلیلی به این نتیجه دست یافته­ایم که در راستای تحقق سطح سوم امر به معروف و نهی از منکر، اجرای چهار مرحله ضروری است؛ آن چهار مرحله به ترتیب اولویت عبارتند از: ۱- نصیحت و خیرخواهی؛  ۲- انتقاد و اعتراض؛ ۳- گزارش­دهی و افشاگری؛ ۴- برخورد قهری از مجاری قانونی و پرهیز از اخلال در نظم و امنیت عمومی.

امر به معروف, نهی از منکر, نظارت همگانی, دعوت به خیر