Mohammad hosein Roohi yazdi - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Mohammadreza Ayati - استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
Aliasghar Arabian - دانشیار گروه حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

به وقت شک در تکلیف و نبودن دلیل، نوبت به اجرای اصل عملی می رسد. این که حکم قاعده اولیه در صورت شک در تکلیف چیست؟ بین اصولیان اختلاف نظر وجود دارد. مشهور اصولیان به حکم عقل و به استناد قاعده «قبح عقاب بلابیان» معتقد به اجرای اصل عملی برائت هستند. در مقابل، عده ای با رد دیدگاه مشهور، حکم عقل را لزوم احتیاط دانسته اند. شهید صدر(ره) نیز نظر به احتیاط دارد با این تفاوت که ایشان منشا احتیاط را حق الطاعه می داند و معتقد است؛ تا زمانی که ترخیص از طرف شارع نباشد، کسی که با تکلیف مشکوک مخالفت کند، مستحق عقاب است.از بین این دو مسلک، ما نظریه حق الطاعه را پذیرفته ایم اما متفاوت با نظریه شهید صدر، زیرا بین این دو نظریه، شباهت اسمی و تفاوت مبنایی است. شهید صدر، موضوع حق الطاعه را تکلیف منکشف می داند و ما موضوع حق الطاعه را به مقتضای قاعده عملی عقلی، وجود تکلیف در عالم واقع می دانیم. ضمن بررسی و نقد و رد مسلک برائت و احتیاط و نظر شهید صدر، به تبیین و ارائه ادله و دفاع از دیدگاه خود پرداخته و نامش را «تنجز تکلیف» یا «مسلک جدید» نهادیم.

اصل عملی, برائت, احتیاط, قبح عقاب بلابیان, حق الطاعه, تنجز تکلیف