A. Momeni - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، مجتمع آموزش عالی شیروان
F. Zaker Tavallaie - استادیار، گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، مجتمع آموزش عالی شیروان
F. Shokoohifar - استادیار، گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد
M. Kheirkhah - دانشیار، گروه زراعت، مجتمع آموزش عالی شیروان

DOR:۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۸۹۱.۱۳۹۸.۲۷.۱۴۴.۵۳.۱.۱۵۷۶.۴۱ گیاه دارویی و معطر کاکوتی کوهی با نام علمی Ziziphora clinopodioides L. متعلق به جنس Ziziphora و تیره نعناع می­باشد. هدف از این مطالعه بهینه‎سازی باززایی این گیاه می­باشد و برای این کار از دو کموتایپ با کدهای ۵ و ۶ استفاده شد. بدین‎منظور، ابتدا آزمون برای کنترل آلودگی از هیپوکلریت سدیم یک درصد و الکل ۹۶% استفاده شد. در مرحله بعد کنترل ترکیبات فنولی تولید شده با استفاده از ترکیبات سه ماده PVP (پلی‎وینیل پیرولیدین)، زغال فعال و اسید آسکوربیک بررسی شد. شاخه‎زایی چند‎گانه با استفاده از ریزنمونه جوانه جانبی در محیط کشت MS حاوی ترکیب هورمونی BAP در پنج سطح در ترکیب با NAA (نفتالین استیک اسید) با غلظت ۰۱/۰ میلی­ گرم در لیتر انجام گردید. ریشه زایی شاخه­ ها در محیط کشت MS حاوی ترکیب هورمونی NAA در دو غلظت ۱/۰ و ۳/۰ میلی­ گرم در لیتر انجام شد. نتایج نشان داد که تیمار هیپوکلریت سدیم یک درصد به‎همراه الکل ۹۶ % موفق به رفع آلودگی تا ۷۴ درصد ­شد. تیمار ترکیب پلی‎وینیل پیرولیدین، اسید آسکوربیک و زغال فعال با میانگین ۲۵/۸ درصد قهوه­ای شدن در هر دو کموتایپ ۶ و ۵ کمترین میزان قهوه‎ای ‎شدن را نشان داد. بیشترین شاخه ­زایی در کموتایپ ۵ با ۸۸ درصد در تیمار ۲ میلی‎گرم در لیتر BAP به­ اضافه ۰۱/۰ میلی­ گرم در لیتر NAA و در کموتایپ ۶ با ۱۰۰ درصد در تیمار ۵/۲ میلی‎گرم در لیتر BAP به­ اضافه ۰۱/۰ میلی‎گرم در لیتر NAA به‎دست آمد. بیشترین درصد ریشه ­زایی در کموتایپ ۶، در تیمار ۳/۰ میلی گرم در لیتر NAA با ۳/۳۳ درصد مشاهده شد. نتایج این پژوهش می تواند در ریزازدیادی و تکثیر وسیع این گیاه استفاده شود.

ریزازدیادی, ریشه‎زایی, شاخه‎زایی چند‎گانه, Ziziphora clinopodioides Lam