Razieh Jafari Hajati - نویسنده مسئول مکاتبات، دانشجوی دکترای جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
Vahideh Payamnoor - استادیار، گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
Kamal Ghasemi Bezdi - دانشیار، موسسه تحقیقات پنبه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان
Najmeh Ahmadian Chashmi - استادیار، گروه علوم پایه، دانشگاه مازندران، بابلسر

گیاه توس (Betula pendula Roth) سرشار از ترپنوئیدهای فعال زیستی ازجمله بتولین و اسید بتولینیک می‎باشد. از این ترکیبات به دلیل سمیت سلولی بالا استفاده­های وسیعی در تهیه داروهای مهم می­شود. ریشه های موئین تولید شده به وسیله آگروباکتریوم با رشد سریع و ثبات ژنتیکی بالا، می‎توانند محل تولید بیشتر این متابولیت‎ها باشند. در این پژوهش، القاء ریشه موئین در گیاه توس با استفاده از ریزنمونه­های مختلف، محیط کشت و سویه های مختلف آگروباکتریوم بررسی شد. منحنی رشد ریشه های موئین تولید شده در محیط  WPMمایع در مدت ۲۰ روز و میزان اسید بتولینیک و بتولین در آنها به وسیله HPLC بررسی شد. ریشه های تراریخته تنها با استفاده از سویه اگروباکتریوم تومفاسینس  C۵۸C۱و اگروباکتریوم رایزوژنز LB۹۴۰۲، بیست روز پس از تلقیح، در قطعات پوست ساقه و همچنین در محیط کشت WPM تولید شد. دو لاین از سویه C۵۸C۱ (E و D) و یک لاین از سویه  LB۹۴۰۲ (LB۱) رشد بالاتری نسبت به سایر لاین ها نشان دادند. بالاترین میزان بتولین در این ریشه‎ها حدود ۴۷/۰ میلی گرم بر گرم وزن خشک در روز هشتم و بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی (۷۵ درصد) در ریشه های لاین E در روز بیستم کشت به‎دست آمد. حداکثر میزان اسید بتولینیک ۶/۰ میلی‎گرم بر گرم وزن خشک در لاین LB۱ مشاهده شد. در مجموع، نتایج این تحقیق نشان داد که ریشه های موئین لاین E به علت عملکرد نسبی بالاتر نسبت به سایر لاین ها، می‎توانند به منظور بررسی ترپنوئیدها و سایر متابولیت‎های دارویی در مطالعات آینده استفاده شوند.

آنتی اکسیدان, اسید بتولینیک, بتولین, توس, ریشه موئین