heydar panahpour - مربی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران
ali ashraf jafari - نویسنده مسئول مکاتبات، استاد پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران پست الکترونیک: aajafari@rifr-ac.ir
mohammadreza pahlavani - کارشناس، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

به‎منظور مطالعه تاثیر همزیستی سویه‎های سینوریزوبیوم SinoRhizobium sp.) بر تثبیت ازت و رشد اسپرس زراعی Onobrichis vicifolia) تعداد ۶ سویه از مناطق اسپرس‎خیز کشور شامل اردبیل، شهرکرد، سمیرم، کرج، سقز، خرم‎آباد جمع‎آوری شد و بر روی بذر ۴ اکوتیپ اسپرس با منشاء قزوین، کرمانشاه، الیگودرز و فریدون‎شهر تلقیح شدند. طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملا" تصادفی در ۴ تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا سویه های سینوریزوبیوم استخراج و در محیط کشت YAM تکثیر شدند. بذر اکوتیپ های اسپرس با سویه‎ها تلقیح شدند و در گلدان های پلاستیکی متوسط محتوی ماسه کوارتزیت استریل کشت شدند. اکوتیپ ها با محلول غذائی هوگلند بدون ازت آبیاری شدند. آزمایش به‎مدت ۹۰ روز در گلخانه و محیط طبیعی ادامه یافت. پس از رشد کافی از صفات تعداد ساقه، طول ساقه، وزن خشک ساقه، طول ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک گیاه ، اندازه گره یادداشت برداری به‎عمل آمد. نتایج نشان داد که اثر همزیستی سویه های سینوریزوبیوم بر روی کلیه صفات به‎جز طول ریشه معنی دار بود. ضمنا اثر اکوتیپ و اثر متقابل اکوتیپ با سویه های سینوریزوبیوم هم بر روی تمام صفات در سطح احتمال ۱ درصد معنی‎دار بود. در مقایسه میانگین تیمارها، سویه خرم‎آباد در اکثر صفات از میانگین بیشتری برخوردار بود و سویه های البرز، اردبیل و بستان‎آباد در مرتبه بعدی قرار داشتند. در مقایسه میانگین اثرات متقابل بیشترین سازگاری بین یونجه اکوتیپ الیگودرز با سویه سینوریزوبیوم بستان‎آباد مشاهده شد.

اسپرس, تثبیت ازت, رشد, سینوریزوبیوم