ahmad nowruzian - کارشناس ارشد پژوهشی، گروه گیاهان دارویی پژوهشکده کشاورزی، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران. تهران
majid masoumian - نویسنده مسئول مکاتبات، استادیار، گروه گیاهان دارویی پژوهشکده کشاورزی، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران. تهران پست الکترونیک: masoumian۲۰۰@yahoo.com
mohammadali ebrahimi - دانشیار، گروه بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران

این تحقیق با هدف بهینه سازی ریزازدیادی گیاه دارویی آنغوزه (Ferula assa- foetida L.) انجام شد. اثرات سیتوکینین ها (BAP, ۲ip, Kin)، اکسین ها (IBA، NAA و Pic) و تاثیر متقابل این هورمون ها در غلظت های مختلف (صفر تا ۵/۲میلیگرم درلیتر) بر روی محیط MS و در شرایط کشت درون شیشه ارزیابی شد. نتایج حاکی از تاثیر بیشتر هورمون BAP بر ساقهزایی و رشد طولی گیاهچه ها بود و غلظت ۱ میلیگرم درلیتر این هورمون، با میانگین ۳ ساقه به ازای هر ریزنمونه، اختلاف معنیداری با دیگر غلظتهای مورد بررسی نشان داد و افزایش ۶۶ درصد ساقهزایی نسبت به شاهد را در پی داشت. هم چنین بلندترین ساقه در غلظت ۵/۱ میلیگرم برلیتر BAP ایجاد شد. در این مطالعه، محیطMS حاوی یک میلیگرم برلیتر BAP و ۰۱/۰ میلیگرم بر لیتر IBA، مناسبترین تیمار به‎منظور ریزازدیادی گیاهچه و ایجاد ریشههای غدهای مطلوب برای تکثیر متوالی گیاهچه، تشخیص داده شد. در این ترکیب هورمونی، میانگین ارتفاع گیاهچه ها ۹۶/۳ سانتیمتر بود که در مقایسه با شاهد (۲۸/۲ سانتیمتر) ۶/۵۷ درصد افزایش نشان داد. تعداد ساقه جانبی نیز با میانگین ۳ عدد به ازای هر ریزنمونه در مقایسه با شاهد سه برابر افزایش داشت. این مطالعه نشان داد ریشه های غده ای در مقایسه با ریشه های طویل از توانایی ساقه زایی بیشتری برخوردارند. هم چنین به‎دلیل وجود ریشههای طویل هم در شرایط طبیعی و هم در کشت درون شیشه، مشخص شد آنغوزه حاوی اکسین درونزا است.

اکسین, آنغوزه, ریزازدیادی, ریشه زایی, سیتوکینین, کشت بافت