naghi shabaniyan - نویسنده مسئول مکاتبات، دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان پست الکترونیک: n.shabanian@uok.ac.ir
afrooz havasi - کارشناس ارشد، جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان
ali ashraf mehrabi - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام

بلوط ها اصلی ترین گونه های درختی تشکیل‎دهنده جنگل های زاگرس هستند. اطلاعات درباره الگوهای طبیعی تنوع ژنتیکی از اهمیت کاربردی بالایی برای مدیریت و حفاظت پایدار جنگل ها برخوردار است. در این مطالعه برای ارزیابی تمایز و تنوع ژنتیکی بین و درون هشت جمعیت بلوط ایرانی متشکل از ۱۰۴ ژنوتیپ با شرایط رویشگاهی متفاوت از جنگل های ایلام، DNA ژنومی استخراج و قطعات تکثیریافته با آغازگرهای مختلف بر روی ژل ۲/۱ درصد مشاهده و نمره دهی شدند. از ۲۲ آغازگر نشانگر مولکولی ISSR، ۱۵ آغازگر نوارهای تکرارپذیر و قابل امتیازدهی تکثیر کردند. ماتریس تشابه دایس و جاکارد تجزیه و تحلیل شده و داده های حاصل تجزیه واریانس مولکولی شدند. از آغازگرهای مورد استفاده ۱۸۹ نوار با ۱۰۰ درصد چندشکلی تکثیر شدند. تعداد آلل های تکثیرشده از این آغازگرها از ۷ تا ۲۰ با میانگین ۶/۱۲ آلل متفاوت بود. همچنین دامنه اندازه قطعات تکثیریافته بین ۱۰۰ تا ۱۸۰۰ جفت باز بود. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که از تنوع مولکولی آشکارشده ۷۹ درصد مربوط به تنوع درون جمعیت ها و ۲۱ درصد باقیمانده ناشی از تنوع بین جمعیت ها بود. یافته های این تحقیق بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در درون جمعیت های بلوط ایرانی در رویشگاه های ایلام است.

بلوط ایرانی, شاخص تنوع ژنی, ژنتیک جمعیت, نشانگر بین ریزماهواره ای