soghra moradipour-jirandeh
abbas ghamari-zare
amir mousavi
leila mirjani

سوسن چلچراغ (Lilium ledebourii) یکی از گیاهان خودرو و در حال انقراض کشور، نخستین گیاهیست که به عنوان میراث ملی در ایران به ثبت رسیده است و در عین حال به عنوان یک گونه زینتی، قابلیت عرضه به بازارهای گل ایران و جهان را دارد. در این پژوهش، قرابت و تنوع ژنتیکی جمعیت های سوسن چلچراغ موجود در ایران بر اساس مطالعات الکتروفورزی پروتئین های ذخیره ای بذر و مقایسه خصوصیات مورفولوژیکی آنها در پنج جمعیت در سه استان گیلان، مازندران و اردبیل انجام شد. بر اساس ۱۳ ویژگی مورفولوژیکی، گیاهان منطقه داماش (از استان گیلان) از نظر بیشتر صفات بیشترین میانگین را داشتند، در حالی که دو منطقه درفک و کلاردشت (به ترتیب از استان گیلان و مازندران) بسیار شبیه به هم و در مرتبه پائین تری قرار گرفتند. الگوی الکتروفورزی به روش SDS-PAGE بر روی بذرهای پنج جمعیت نشان داد که بیشترین تعداد باندها در محدوده پروتئین های با وزن مولکولی کم و در محدوده ۴/۱۸، ۳۵ و ۴۵ کیلودالتون بودند. البته کمترین تعداد در محدوده پروتئین های با وزن مولکولی متوسط قرار گرفتند. با استفاده از تجزیه خوشه ای جمعیت های مورد نظر دسته بندی و میزان قرابت ژنتیکی میان آنها تعیین گردید. این نتایج، جمعیت ها را به دو دسته تقسیم کرد. کمترین فاصله بین جمعیت های داماش و اردبیل بود که ممکن است نشان دهنده منشا ژنتیکی مشترک بین آنها باشد. بیشترین فاصله هم از لحاظ مورفولوژیکی و هم الکتروفورزی بین جمعیت های داماش و کلاردشت بود. تفاوت در ژن های کدگذار پروتئین های ذخیره ای بذر این دو جمعیت، نشانگر این است که آنها در مسیر تکامل و گونه زایی از یکدیگر قرار گرفته اند.

سوسن چلچراغ, Lilium ledebourii, قرابت ژنتیکی, الکتروفورز و تجزیه خوشه ای