firoozeh hatami
maryam jebeli
mohabat-ali naderi-shahab
masuod tabari
ali-ashraf jafari

کیکم با نام علمی L. Acer monspessulanum یکی از گونه های پهن برگ مناطق نیم­خشک سرد می­باشد که حفظ آن به عنوان یکی از ذخایر توارثی گونه های جنگلی، از اهمیت خاصی برخوردار است. فنآوری حفاظت در شرایط فراسرد (cryopreservation) شامل نگهداری بذرها و اندام­های گیاهی در دمای Cº ۱۹۶- یا ازت ­مایع می­باشد. در این درجه از سرما، فرایندهای متابولیکی و فعالیت­های فیزیولوژیک بذر یا اندام گیاهی تقریبا˝ متوقف شده و به دلیل کاهش شدید این فعالیت­ها نمونه بذر یا اندام گیاهی قادر به زنده­مانی در مدت زمان بسیار طولانی است. برای نگهداری بذر کیکم در شرایط فراسرد از پیش تیمارهای گلیسرول ۳۰ درصد، محلول ویتریفیکاسیون گیاهی (Plant Vitrification Solution ۲ یا PVS۲) و کاهش رطوبت بذر قبل از ورود به ازت مایع، استفاده شد. بذرهای تیمار شده به مدت یک هفته و یک ماه در دمای Cº ۱۹۶- نگهداری شدند. بذرهای تیمارهای مختلف پس از خروج از ازت مایع در معرض شوک حرارتی قرار گرفته و پس از اعمال شوک حرارتی همراه با بذرهای شاهد بین کاغذ صافی مرطوب منتقل و بمدت ۱۰۵ روز در سردخانه با دمای Cº ۴+ نگهداری شدند. جوانه­زنی بذرهای تیمارهای مختلف فراسرد حدود ۱۸/۱۹ درصد بود و تفاوت معنی داری با بذرهای شاهد نداشتند، رشد گیاهچه ها نیز طبیعی و عاری از هر گونه آثار منفی بود. مطالعه انجام شده نشان داد که با استفاده از فنآوری فراسرد و بکارگیری پیش­تیمارهای مناسب، بذر این گونه ارزشمند و در حال خطر را می­توان برای مدت زمان بسیار طولانی حفظ و از انقراض این گونه منحصر به فرد جلوگیری نمود.

Cryopreservation, Glycerol, vitrification, Desiccation, and Acer monspessulanum