frough sharifiyan
javad mozafari
akhtar tavasoli
mohammadreza abbasi

به منظور بررسی دقیق­تر خصوصیات جمعیت های گونه های چندساله جنس Lolium  به­ویژه گونه L. rigidum که در ایران گسترش دارند، صفات کاریوتیپی ۸ جمعیت از شش گونه این جنس مقایسه گردید. تعداد کروموزوم های پایه در همه جمعیت های مورد بررسی x=۷ بود. در حالی که سطح پلوئیدی آنها به استثنای گونه L. xhybridum دیپلوئید (۲n=۲x=۱۴) بود. گونه چندساله L. xhybridum  به صورت تتراپلوئید مشاهده شد. بیشتر کروموزوم ها در همه جمعیت های مورد مطالعه از نوع متاسانتریک بودند. ویژگی های کاریوتیپی جمعیت چندساله Lrg۲ و جمعیت یکساله Lrg۱ از گونه L. rigidum مشابه یکدیگر بود. تجزیه خوشه ای جمعیت­ها براساس خصوصیات کاریوتیپی توانست جمعیت های دیپلوئید و تتراپلوئید را از هم متمایز سازد. جمعیت های دیپلوئید به دو گروه مجزا تقسیم بندی شدند که در آن دو جمعیت ایرانی Lrg۲  (چندساله) و Lrg۱ (یک ساله) از گونه L. rigidum در یک گروه و سایر جمعیت های یک ساله ایرانی و چندساله خارجی در گروه دیگر قرار گرفتند. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که صفات کاریوتیپی تفاوت طول نسبی حداکثر و حداقل، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه و طول کل کروموزوم در مولفه اول بیشترین سهم را در واریانس بین جمعیت ها داشتند. بر اساس این تجزیه دو جمعیت گونه L. temulentum و گونه L. xhybridum از سایر جمعیت ها جدا شدند. جمعیت چندساله Lrg۲ و یک ساله Lrg۱ از گونه L. rigidum در یک گروه و با فاصله بیشتری ازگروه دیگر که هر سه تیپ چندساله (L. Perenne)، دوساله (L. multiflorum) و یک ساله (L. persicum و جمعیت  Lrg۳گونه L. rigidu) را شامل می شد قرار گرفتند. بر اساس این نتایج ویژگی­های کاریوتیپی جمعیت های مورد مطالعه ارتباط اختصاصی قابل توجهی با چندساله و یا یک ساله بودن نشان ندادند.

Lolium, Karyotype, Chromosome, principal components analysis, cluster analysis