parvin salehi-shanjani
mohammad hassan asareh
mohsen calagari

گونه راش (Fagus orientalis Lipsky) یکی از درختان مهم جنگل های ایران بوده و اهمیت ویژه ای به لحاظ اکولوژیکی و اقتصادی دارد. در توده های راش، درختانی با مورفولوژی خاص تنه (مثل تنه های چنگالی) اغلب به صورت گروهی مشاهده می شوند که علت آن انتشار محدود گرده و به ویژه بذر در توده های طبیعی و ساختار فامیلی می باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی وجود رابطه بین گوناگونی مورفولوژیکی تنه و تنوع ژنتیکی است. در کل ۶۸ درخت بدفرم (چنگالی) و خوش فرم (میانرو) از یک توده راش در جنگلهای خزری ایران با استفاده از الکتروفورز ژل نشاسته ۱۶ لوکوس آنزیمی مطالعه گردید. مقایسه عاملهای تنوع ژنتیکی بین درختان بدفرم و خوش فرم تفاوت مهمی از نظر میانگین تعداد آلل در لوکوس، تعداد آلل با فراوانی ≥۹۵% در لوکوس، تعداد موثر آلل، اندیکس شانون، هتروزیگوزیتی مورد انتظار را نشان نداد. با این وجود، در گروه درختان بدفرم آلل خصوصی مشاهده گردید که برای فرایندهای سازگاری آینده اهمیت دارد. همان گونه که انتظار می رفت، میزان دگرلقاحی برای تمام درختان بررسی شده بالا بود. نبودن تمایز ژنتیکی آشکار بین گروهای بدفرم و خوش فرم درختان راش نشان می دهد که کاربرد نتایج مارکرهای آنزیمی در تمایز ویژگیهای سازگاری بایستی با احتیاط دنبال شود. مشاهده آلل خصوصی در گروه درختان بدفرم ما را به ادامه تحقیق بر روی این موضوع با سایر مارکرها ترغیب می نماید.

beech, Fagus orientalis Lipsky, Genetic variation, Hyrcanian forests, Isoenzyme gene markers