B. Yousefi - Research Center of Agricultural and Natural Resources of Kurdistan Province , P.O Box ۶۶۱۶۹-۳۶۳۱۱,Sanandaj-Iran
F. Mardani - Research Center of Agricultural and Natural Resources of Kurdistan Province , P.O Box ۶۶۱۶۹-۳۶۳۱۱,Sanandaj-Iran

این مطالعه در قالب آماری آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی و با ۳ تکرار به صورت کشت گلدانی در ایستگاه زاله سنندج در سال ۱۳۷۴ مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای مورد بررسی میزان رطوبت با ۴ سطح (دورهای آبیاری ۵، ۴، ۳ و ۲ روزه) و گونه یونجه یکساله با ۶ گونه (گونه های Medicago truncatula، M. scutellata، M. rigidula، M. littoralis، M. rogosa paragosa  وM. orbicularis) بودند. بر اساس نتایج بدست آمده، میانگین های وزن خشک بخش هوایی و ریشه به ترتیب ۵ و ۷/۴ گرم ونسبت میان صفات مذکور حدود ۱ بود. نتایج حاصل از تجزیه کوواریانس (متغیر تعداد بوته در گلدان به عنوان کوواریت) نشان داد که فاکتور رطوبت خاک اثرات بسیار معنی داری برصفات وزن بخش هوایی و ریشه بوته دارد. مقایسه میانگین سطوح مختلف رطوبت نشان داد که ۴ سطح متفاوت آبیاری از نظر تاثیر بر صفات مورد بررسی به ویژه عملکرد بخش هوایی در ۴ گروه مختلف قرار گرفتند ودور آبیاری ۵ روزه موجب کمترین تولید و دورآبیاری ۲ روزه موجب بیشترین تولید بیوماس هوایی گردید. اختلاف میان گونه های یونجه یکساله از لحاظ عملکرد بخش هوایی و ریشه معنی دار (۰۱/۰P<) گردید. مقایسه میانگین گونه ها نشان داد که گونه های M. truncatula، M. scutellataوM. rigidulaاز نظر صفات مذکور به ویژه عملکرد بخش هوایی برترین گونه ها بودند. همچنین اثر متقابل میان فاکتورهای رطوبت وگونه یونجه یکساله نیز برای صفات مذکور معنی دار (۰۱/۰P<) بود. در میان گونه های مورد بررسی truncatula. M و  M. rigidulaدر کلیه سطوح رطوبتی موفقتر از بقیه عمل نموده و پایداری تولید بیوماس هوایی و ریشه بالایی را نشان دادند. گونه M. scutellata فقط در شرایط مطلوب رطوبتی پتانسیل افزایش وزن ریشه و بخش هوایی بالایی نشان داد. متوسط وزن ریشه بوته همبستگی مثبت و بسیار معنی داری با متوسط وزن بخش هوایی بوته نشان داد )۹۱۲/۰=r ). همچنین ضریب رگرسیون (bi) متغیر وزن ریشه بوته بر وزن بخش هوایی مثبت و بسیار معنی دار و ضریب تبیین بالا (۱/۹۸%= (R²بیانگر توجیه بخش اعظم تغییرات متغیر وزن بخش هوایی بوته با متغیرهای وزن ریشه و نسبت میان وزن بخش هوایی و وزن ریشه بوته می باشد.

Annual medics, Root Weight, Shoot Weight and Humidity