M. Ziaei Nasab - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، صندوق پستی ۱۱۶ – ۱۳۱۸۵
A.A. Jafari - استاد پژوهش و رئیس بانک ژن موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

به منظور بررسی روابط میان عملکرد علوفه خشک و عملکرد بذر با اجزاء عملکرد، ۱۲ رقم شبدر سفید در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سالهای ۱۳۸۰-۱۳۸۱ در مجتمع تحقیقاتی البرز (کرج) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه برگچه، ارتفاع کانوپی، طول دمبرگ، طول میانگره، دیرزیستی، تراکم استولن، ضخامت استولن، عملکرد بذر، وزن هزار دانه، تعداد گلچه در گل آذین، تعداد بذر در گلچه، تعداد گل آذین در بوته و تعداد گل آذین در استولن اندازه گیری شدند. ضرایب همبستگی فنوتیپی نشان داد که عملکرد علوفه خشک با صفات اندازه برگچه، ارتفاع کانوپی، طول دمبرگ، دیرزیستی و تراکم استولن همبستگی مثبت و معنی دار داشت. ضریب همبستگی میان عملکرد بذر و صفات وزن هزار دانه و تعداد گلچه در گل آذین نیز مثبت و معنی دار بود. تجزیه رگرسیونی گام به گام برای تعیین سهم هر یک از صفات که بیشترین تاثیر را در عملکرد بذر و علوفه داشتند نشان داد که اندازه برگچه، دیرزیستی، طول میانگره و تعداد گل آذین در استولن نقش مهمی در افزایش عملکرد علوفه داشتند و حدود ۷۹ درصد از تغییرات تولید علوفه را توجیه نمودند. براساس نتایج حاصل از تجزیه علیت، صفات اندازه برگچه و دیرزیستی بیشترین اثر مستقیم مثبت بر افزایش عملکرد علوفه داشتند و به عنوان دو شاخص مهم در افزایش عملکرد علوفه قلمداد شدند. در تجزیه رگرسیونی گام به گام در مورد عملکرد بذر صفات وزن هزار دانه، ضخامت استولن و تعداد گلچه در گل آذین با بیش از ۷۹ درصد از تغییرات، به عنوان صفات مهم در مدل رگرسیونی وارد شدند. صفات وزن هزار دانه و تعداد گلچه در گل آذین به ترتیب بیشترین اثر مستقیم مثبت بر افزایش عملکرد بذر داشتند و چون اثر کل آنها نیز مثبت و معنی دار بود بنابراین از این صفات می توان به عنوان شاخص های مهم در افزایش عملکرد بذر شبدر سفید استفاده نمود.

شبدر سفید, عملکرد علوفه, عملکرد بذر, همبستگی فنوتیپی, تجزیه رگرسیون و تجزیه علیت