Seyed Reza Tabaei-Aghdaei - موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور
S. Farhangian-Kashani - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد
A.A. Jafari - استاد پژوهش و رئیس بانک ژن موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
A. Ghamari Zare - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، صندوق پستی ۱۱۶ – ۱۳۱۸۵

به منظور ارزیابی تنوع در عملکرد گل و خصوصیات مورفولوژیکی ژنوتیپ های گل محمدی (.Rosa damascena Mill) مناطق مرکزی کشور، تعداد هفده ژنوتیپ از این گیاه در یک طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در سالهای زراعی۱۳۸۳-۱۳۸۰ مورد بررسی قرار گرفت. روشهای آماری چند متغیره در ارزیابی ژنوتیپ ها برای عملکرد و اجزای آن شامل عملکرد گل، تعداد گل، وزن تک گل و درصد ماده خشک گل و صفات مورفولوژیکی از قبیل ارتفاع گیاه، قطر پوشش، زاویه شاخه، تراکم برگ، طول و عرض برگچه، طول و عرض گوشوارک، تراکم وطول خار بکار گرفته شد. ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری نشان دادند. همچنین همبستگی معنی داری میان صفات مختلف به ویژه عملکرد و تعداد گل در هکتار مشاهده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه به مولفه های اصلی، سه مولفه ۱، ۲ و ۳ به ترتیب ۹۶/۲۵، ۵۱/۲۰ و ۱۷/۱۵ و در مجموع ۶۴/۶۱ درصد از کل تنوع را تبیین نمودند. تجزیه خوشه ای نیز ژنوتیپ ها را در چهار گروه قرار داد که بیشترین فاصله ژنتیکی، میان نمونه اصفهان۱ و نمونه جمع آوری شده از استان تهران بدست آمد، همچنین توزیع ژنوتیپ ها بر اساس سه مولفه اصلی با نتایج تجزیه خوشه ای مطابقت داشت. براساس این گروه بندی، با تلاقی ژنوتیپ های گروه اول با چهارمین گروه بیشترین هتروزیس از نظر صفات مورد مطالعه در این بررسی را می توان حاصل نمود و بنابراین می توان در برنامه های اصلاحی گل محمدی، از ژنوتیپ های مذکور به عنوان والد در تلاقیها استفاده کرد.

گل محمدی (.Rosa damascena Mill), تنوع, روشهای آماری چند متغیره و مناطق مرکزی ایران