H. Mirzaie Nodoushan - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
Anahita Shariat - محقق موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
M. B. Rezaie - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران
K. Sartavi - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر

به منظور انجام مطالعات سیتوژنتیکی در صبر زرد، از چهار رویشگاه موجود در عرصه های جنوبی کشور از جمله مناطقی از استانهای بوشهر و هرمزگان در زمان گلدهی این گیاه نمونه هایی از گل آذین جمعیتهای مورد نظر جمع آوری و در محل تثبیت گردیده و در ستاد موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع مورد مطالعات کروموزومی قرار گرفتند. رفتارهای کروموزومی در میوز جمعیتهای مذکور مورد مطالعه قرار گرفت و مولفه هایی نظیر تعداد و انواع کیاسماهای تشکیل شده شمارش گردیدند. از هر جمعیت صد سلول مناسب مورد شمارش کیاسما و مشاهده سایر پدیده ها و رفتارهای کروموزومی قرار گرفت . به رغم اندازه بزرگ کروموزومهای این گونه ، در همه جمعیتهای مورد مطالعه بیشترین وقوع کیاسما به حالت یک کیاسما در یک بی والانت تعلق داشت . البته حالت دو کیاسما در هر جفت کروموزوم همولوگ نیز از نظر فراوانی در مرتبه دوم قرار داشت . تعداد ۴ کیاسما بین کروموزومهای همولوگ به ندرت مشاهده شد. با این حال جمعیتی از گونه A. litoralis دارای تعداد زیادی جفت همولوگ با ۴ کیاسما بود. به طوری که این امر موجب شده است که در مجموع این جمعیت دارای بیشترین تعداد کیاسمای تشکیل شده باشد. از آنجا که تشکیل کیاسما و اصولا این گونه صفات میوزی دارای منشا ژنتیکی است این امر می تواند حاکی از تفاوتهای ژنومی میان جمعیتهای این گونه در عرصه های جنوبی کشور باشد. پدیده های مختلفی در متافاز I و II کلیه جمعیتهای مورد مطالعه مشاهده گردید. پدیده هایی نظیر چسبندگی و نیز حرکت زودرس یک یا چند کروموزوم نیز در مراحل مذکور مشاهده گردید. همچنین در بعضی از جمعیتهای مورد مطالعه یک یا دو کروموزوم سرگردان مشاهده شد. تاخیر در جدا شدن کروموزومها در آنافاز II نیز در کلیه جمعیتهای مورد مطالعه مشاهده گردید. وجود ناهنجاریهای مختلف در رفتارهای کروموزومی در مراحل مختلف تقسیم میوز نیز حاکی از حضور روندی فعال در تکامل جمعیتهای مورد مطالعه می باشد.

صبر زرد، Aloe vera, Aloe litoralis، رفتارهای کروموزومی ، سیتوژنتیک و کروموزوم سرگردان