N. Abdi - دانشجوی دوره دکتری مرتعداری واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی
H. Maddah Arefi - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

به منظور بررسی و ارزیابی تنوع و روند زوال بذرهای نمونه های موجود در بانک ژن منابع طبیعی، از خانواده گراسها، گونه Bromus tomentellus انتخاب و ۲۲ نمونه از بذرهای آن، متعلق به سالهای گذشته که در سردخانه نگهداری شده بودند در دو آزمایش جداگانه ژرمیناتور و گلخانه در طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد آزمایش قرار گرفتند. در آزمایش ژرمیناتور، صفات قوه نامیه، سرعت جوانه زنی و بنیه بذر و در آزمایش گلخانه، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه و طول ریشه در سن چهل روزگی اندازه گیری شدند. در ضمن قوه نامیه و وزن هزار دانه بذر در بدو ورود به سردخانه اندازه گیری شده بود. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه، اختلاف معنی داری را میان نمونه های مورد آزمون نشان داد. صفات کاهش قوه نامیه، سرعت جوانه زنی در ژرمیناتور و گلخانه، بنیه بذر، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه و طول ریشه نمونه ها، از نظر آماری اختلاف نشان دادند که نشان دهنده وجود تنوع میان نمونه ها است.  نتایج ضرایب همبستگی نشان دادند که بالا بودن وزن هزاردانه بر خصوصیات جوانه زنی و رشد اولیه در محیط های ژرمیناتور و گلخانه، اثری مثبت دارد. نتایج بدست آمده در ژرمیناتور با شرایط گلخانه همبستگی نزدیکی نشان دادند. همچنین بین سرعت جوانه زنی و بنیه بذر در ژرمیناتور همبستگی بالایی وجود داشت. این همبستگی به وسیله مدل رگرسیونی گام به گام تایید شد. بنابراین، سرعت جوانه زنی برآورد خوبی از بنیه بذر بدست می دهد. شاخص کاهش قوه نامیه با صفات درصد جوانه زنی در گلخانه، سرعت جوانه زنی در ژرمیناتور و گلخانه، بنیه بذر، ارتفاع گیاه و تعداد پنجه همبستگی منفی معنی داری نشان داد. بنابراین در پدیده زوال بذر نه تنها قوه نامیه کاهش می یابد، بلکه سرعت جوانه زنی، بنیه بذر و رشد اولیه گیاه‎ در گلخانه نیز کاهش می یابد‎‎‍ . در این تحقیق کاهش قوه نامیه به شدت تحت تاثیر منشا بذر قرار داشت و تحت شرایط انجام آزمایش حاضر، تفکیک اثر دوره نگهداری بذر در سردخانه از اثر منشا بذر، ناممکن بود. بنابراین، نمی توان به طور دقیق پیشنهاد نمود که بذرهای این گونه را پس از n سال تکثیر و احیاء نمود و بهتر است برنامه ریزی احیاء، برای هرنمونه به طور منفرد صورت گیرد.

Bromus tomentellus, زوال بذر, قوه نامیه, سرعت جوانه زنی, بنیه بذر