S.A.A. Kalantary - نویسنده مسئول، کارشناسی ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی، بجنورد
S.E. Sadeghi - دانشیار پژوهشی، گروه تحقیقات حفاظت و حمایت، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
M. Babmorad - مربی پژوهشی، گروه تحقیقات حفاظت و حمایت، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
A. Bozorgmehr - کارشناسی ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی، بجنورد

پروانه دم چنگالی بزرگ صنوبر(L. ( Cerura vinulaیکی از آفات مهم برگخوار درختان صنوبر در بجنورد بشمار می­آید. طی سالهای ۱۳۸۴ و۱۳۸۵ خسارت این آفت روی ۱۰ کلن صنوبر که در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه کهنه کن بجنورد کاشته شده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. به­این منظور تعداد ۹ اصله نهال در وسط هر کرت آزمایشی انتخاب گردید و از اوائل بهار تا اواخر تابستان به فاصله هر ۱۵ روز یکبار نمونه­برداری روی آنها صورت گرفت. در هر نوبت نمونه­برداری تعداد ۴ شاخه ۵۰ سانتی متری از جهات چهارگانه جغرافیایی هر نهال، در ارتفاع قطر برابر سینه به­طور تصادفی برداشت گردید. در ابتدا میانگین سطوح خورده شده برگها به تفکیک هر برگ بر حسب درصد تخمین زده شد و بعد میانگین سطوح خورده­شده برگها به ازای هر شاخه، نهال و نهایتا میانگین نهالها در هر کرت آزمایشی محاسبه گردید. داده­های بدست­آمده با استفاده از نرم افزارSAS  مورد تجزیه آماری قرار گرفت و میانگین ها با آزمون چنددامنه­ای دانکن مقایسه گردیدند تجزیه واریانس داده­های بدست­آمده از خسارت این آفت در سال ۱۳۸۴ تفاوت معنی­داری بین گونه­ها و کلن­های صنوبر نشان نداد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس داده­ها در سال ۱۳۸۵، تفاوت بین کلن­ها در سطح یک­درصد معنی­دار بود. گروه­بندی میانگین های خسارت (آزمون دانکن) در سطح یک­درصد نشان داد که در بین کلن های صنوبر در سال ۱۳۸۵، بیشترین میزان خسارت این آفت به کلن P. x. euramricana ۵۶۱.۴۱ وارد شد. در این بررسی دو کلن Populus alba BeshgardashوPopulus deltoides. ۶۹.۵۵در بین کلن­ها کمترین میزان خسارت به این آفت را نشان داده و کلن Populus alba ۴۴.۹ فاقد خسارت بود.

صنوبر, پروانه دم چنگالی بزرگ صنوبر, گونه­ها و کلن­ها, خسارت