S. Mozafari - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد، یاسوج، ص. پ.: ۳۵۱
S. E. Sadeghi - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص. پ.: ۱۱۶-۱۳۱۸۵
M. Mohamadi - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص. پ.: ۱۱۶-۱۳۱۸۵
B. Ali - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص. پ.: ۱۱۶-۱۳۱۸۵

گیاه جاشیر با نام علمی Prangos ferulacea (L.) Lindl.متعلق به خانواده چتریان و از گیاهان مرتعی است که به صورت علوفه برای تغذیه دام مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل اهمیت گیاه جاشیر از نظر دارا بودن مواد تغذیه ای مناسب برای دام ها و همچنین اهمیت آن به عنوان یک گیاه دارویی، شناسایی عوامل تهدید کننده و خسارتزای این گیاه مرتعی و بررسی روش هایی برای کنترل آن ها از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از عوامل خسارتزا به این گیاه مرتعی، سوسک بذر خوار جاشیر Pachymerus acaciae (Col.: Bruchidae) است که با تغذیه از بذر گیاه جاشیر، هر ساله خسارت بسیار زیادی را به این گیاه وارد می کند. طی سالهای ۸۴-۱۳۸۱ زیست شناسی این آفت در شرایط طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد و نیز در آزمایشگاه مورد بررسی قرارگرفت. برای این منظور ۱۰ ایستگاه مرتعی جاشیر، هر یک به مساحت حدود ده هکتار، انتخاب گردید و از زمان شروع رویش گیاه جاشیر تا پایان برداشت آن هر دو هفته یکبار مورد بازدید قرار گرفت. درهر منطقه، پلات های یک مترمربعی درجهات مختلف تعیین شده و با نمونه برداری تصادفی در محدوده پلاتها، درصد آلودگی گیاه جاشیر به آفت در هر منطقه تعیین شد. به علاوه مرحله رشدی آفت در هر تاریخ نمونه برداری ثبت گردید. همچنین با انتقال نمونه هایی از مراحل مختلف زندگی آفت و پرورش آن ها در آزمایشگاه، زیست شناسی آفت در شرایط آزمایشگاهی نیز مورد بررسی قرار گرفت. آفت تنها یک نسل در سال دارد. این حشره زمستان را به صورت شفیره و در میان بقایای گیاه جاشیر و یا درون بذور یا روی آنها در انبارها سپری می نماید. در نیمه اول اردیبهشت فعالیت حشرات کامل در طبیعت مشاهده می شود. حشرات ماده تخم های خود را به صورت انفرادی و پراکنده روی میوه ها و به ندرت روی ساقه های گل دهنده در نزدیکی گلهای گیاه جاشیر قرار می دهند. لاروها به صورت انفرادی بر روی بذرها و یا درون ساقه یا درون بذر فعالیت دارند و با تغذیه از بذر، تمام محتویات آن را از بین می برند. پس از تغذیه کامل، لاروها به طرف پائین ساقه حرکت کرده و درون ساقه یا درون بذر جاشیر یا در داخل خاک در نزدیکی ریشه گیاه با تنیدن تارهای سفید رنگ به دور خود به شفیره تبدیل می شوند. خسارت سوسک بذرخوار روی بذر جاشیر با توجه به ارتفاع منطقه متفاوت بود. کمترین میزان آلودگی در ارتفاع ۲۴۰۰ متر از سطح دریا به میزان ۱۰% در منطقه کاکان و بیشترین آن به میزان ۸۹% در ارتفاع ۲۲۵۰ متر از سطح دریا و در منطقه دره گرم دیده شد. گونه ای زنبور با فعالیت انگلی روی شفیره های آفت جمع آوری گردید. میزان پارازیتیسم این زنبور روی شفیره های آفت در مناطق مختلف استان بین ۴۸-۱۳% در سال ۱۳۸۳ و ۴۴-۱۷% در سال ۱۳۸۴ تعیین گردید.

جاشیر, سوسک بذرخوارجاشیر, زیست شناسی, میزان آلودگی, کهگیلویه و بویر احمد