کاظم استادی - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، پژوهشگر مستقل، قم،ایران

بنابر آموزه های شیعه، امامت و رهبری جامعه اسلامی و جانشینی پیامبر اکرم (ص) در امور دینی و دنیوی است و پیامبر اکرم (ص) از ابتدای دوران رسالت خود ضمن معرفی جانشین خویش به موضوع امامت مسلمانان پس از وفات خود، اهتمام جدی داشته است. برای اثبات امامت و جانشینی پیامبر (ص)، به دلایل کلامی، تاریخی و نیز آیات قرآن همانند آیه ۱۲۴ سوره بقره، یعنی آیه ابتلای ابراهیم (ع)، استشهاد می شود. بنابراین، برای پرداختن و نقد و بررسی دلالت آیه ابتلای ابراهیم در مسائل امامت، لازم است پیشاپیش روشن شود که آیا تبیین مفهوم امامت به وسیله آیات قرآن با مختصات پیشینی در صدر اسلام است یا این تبیین قرآنی با مختصات و مفاهیم ایجادشده متاخر و جدید صورت گرفته است. در پژوهش پیش رو، به بررسی تفاسیر کهن شیعی ذیل آیه ابتلای ابراهیم، پرداخته شده است. در این پژوهش روشن شد که مفسران متقدم شیعه حداقل تا قرن چهارم آیه ابتلای ابراهیم (ع) را دلیل اثبات وجود امامت نگرفته اند و به این آیه در امامت خاصه استشهاد نکرده اند.

آیه ۱۲۴ سوره بقره, آیه ابتلا, امامت, تفاسیر کهن شیعه, جانشینی پیامبر (ص)