سیدمحمود طیب حسینی - استاد، گروه قرآن پژوهی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
سید ابراهیم مرتضوی - دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، استاد مدعو دانشگاه فرهنگیان، قم،ایران

یکی از آسیب هایی که تفسیر تطبیقی را، به ویژه در آیات کلامی و فقهی، تهدید می کند درافتادن در ورطه تفسیر مذهبی است؛ از این رو، تمایز میان تفسیر تطبیقی و تفسیر مذهبی ضرورتی انکارناپذیر است. جستار پیش رو به دنبال آن است تا با بهره گیری از روش متن پژوهی، به این پرسش ها پاسخ دهد که تفسیر مذهبی چیست؟ چه شباهت ها و تفاوت هایی با تفسیر تطبیقی دارد؟ با بررسی ای که انجام گرفت، بعد از معرفی ریشه های تفسیر مذهبی و ارائه دو تعریف از آن، این نتیجه به دست آمد که تفسیر مذهبی با تفسیر تطبیقی، در دو محور وجود اشتراک و اختلاف، و مقایسه میان آرای تفسیر دو مذهب، با یکدیگر تشابه دارند و در چهار محور گستره، مبانی، روش، و غایت و نتیجه با تفسیر تطبیقی تمایز. به علاوه، عامل روانی، یعنی تعلق خاطر مفسر به روش خاصی در تفسیر، یکی از عوامل موثر بر مذهبی شدن تفسیر معرفی شده است. همچنین، با اشاره به اینکه هریک از تفسیر تطبیقی و مذهبی کارکرد خاص خود را دارند، بر ضرورت تفسیر مذهبی غیرمتعصبانه و مستدل تاکید شده است.

تفسیر تطبیقی, تفسیر مذهبی, تشابه تفسیر تطبیقی و مذهبی, تمایز تفسیر تطبیقی و مذهبی