ابراهیم نوری - دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
حسین خاکپور - دانشیار، گروه تاریخ تشیع، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران

تفاسیر مفاتیح الغیب فخر رازی و روح المعانی آلوسی از تفاسیر برجسته اهل سنت به شمار می روند. «صفات خبری» از مباحث مهم در این دو تفسیر است. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی و ارزیابی دیدگاه دو مفسر در موضوع تاویل و تفویض صفات خبری است که به روش تفسیر تطبیقی انجام شده است. یافته های این مطالعه نشان می دهد که سخن فخر رازی در موضوع موردبحث گوناگون است: گاه تفویض توام با تاویل را می پسندد، گاه تاویل را مردود می داند و در مواردی، ضمن پذیرش وجوب تاویل، با تفویض مخالفت می کند. مجوز تاویل از دیدگاه او حکم عقل به ضرورت آن در جایی است که عقل معنای وضعی واژه قرآنی را نپذیرد. آلوسی در این موضوع تابع فخر رازی نیست. آلوسی بیشتر به سلفیان تمایل دارد و جانب تفویض را ترجیح می دهد و تاویل را مشروط به تایید سلف، هماهنگی با زبان و ادبیات عرب و ضرورت دفع شبهه می داند. این نشان می دهد که اعتبار عقل و نقل نزد آن دو متفاوت است و هر دو مفسر تاویل برخی آیات را، با شدت و ضعف، پذیرفته اند.

آیات صفات خبری, تاویل, تفویض, روح المعانی, مفاتیح الغیب