ماندانا تیشه یار - دکترای مطالعات بین الملل و عضو هیئت علمی موسسه آموزش عالی بیمه اکو در دانش گاه علامه طباطبائی، ایران

امنیت در جهان امروز به مفهومی پیچیده و متفاوت از گذشته بدل شده است. در جهان قدیم، قدرت و توان مندی های نظامی مهم ترین نقش را در برپاداری امنیت در جوامع گوناگون بازی می کردند؛ اما امروزه ابزارهای امنیت ساز، از طیف گسترده یی برخوردار شده اند؛ و عناصری هم چون توان مندی های اقتصادی، علمی و فرهنگی را نیز در بر می گیرند. در این جهان نوین، دولت ها برای تامین امنیت ملی کشورها، ناگزیر اند که از همه این ابزارها به طور نسبی بهره گیرند تا بتوانند زمینه برپاداری امنیت همه جانبه را فراهم آورند.در این میان، اندیش مندان و پژوهش گران کشورهای گوناگون در سال های اخیر، توانسته اند با بهره گیری از ابزارهای ارتباطی نوین، زمینه شکل گیری دیپلماسی علمی در سیاست خارجی کشورها را فراهم آورده و مفهوم قدرت نرم را به عنوان یکی از راه های افزایش و تثبیت منافع و امنیت ملی کشورها، در حوزه های گوناگون علم وارد سازند. از این رو، ضرورت دارد، که به دیپلماسی علمی، به عنوان عنصر زمینه ساز افزایش امنیت ملی و تامین منافع ملی کشورها از سوی بازی گران غیردولتی، به ویژه دانش گاهیان هر کشور، پرداخته شود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش دیپلماسی علمی در پیش برد هم کاری میان کشورها، به ویژه دو کشور هم سایه ایران و افغانستان بوده است. پرسش اصلی در این پژوهش این بوده است، که چرا دیپلماسی علمی امروزه می تواند به عنوان یکی از ابزارهای تامین امنیت و منافع ملی در گسترش روابط ایران و افغانستان به کار گرفته شود؟ برای پاسخ به این پرسش، در این نوشتار کوشش گردید تا در چهارچوب نظریه قدرت نرم، به نمونه های عملی نقش دیپلماسی علمی در پیش برد هم کاری های بین المللی میان کشورها پرداخته شود. یافته های اصلی پژوهش، تبیین کننده نقش کلیدی دیپلماسی علمی در تقویت پیوندهای فرهنگی و تمدنی و امنیت سازی در میان دو کشور ایران و افغانستان هستند.امنیت در جهان امروز به مفهومی پیچیده و متفاوت از گذشته بدل شده است. در جهان قدیم، قدرت و توان مندی های نظامی مهم ترین نقش را در برپاداری امنیت در جوامع گوناگون بازی می کردند؛ اما امروزه ابزارهای امنیت ساز، از طیف گسترده یی برخوردار شده اند؛ و عناصری هم چون توان مندی های اقتصادی، علمی و فرهنگی را نیز در بر می گیرند. در این جهان نوین، دولت ها برای تامین امنیت ملی کشورها، ناگزیر اند که از همه این ابزارها به طور نسبی بهره گیرند تا بتوانند زمینه برپاداری امنیت همه جانبه را فراهم آورند. در این میان، اندیش مندان و پژوهش گران کشورهای گوناگون در سال های اخیر، توانسته اند با بهره گیری از ابزارهای ارتباطی نوین، زمینه شکل گیری دیپلماسی علمی در سیاست خارجی کشورها را فراهم آورده و مفهوم قدرت نرم را به عنوان یکی از راه های افزایش و تثبیت منافع و امنیت ملی کشورها، در حوزه های گوناگون علم وارد سازند. از این رو، ضرورت دارد، که به دیپلماسی علمی، به عنوان عنصر زمینه ساز افزایش امنیت ملی و تامین منافع ملی کشورها از سوی بازی گران غیردولتی، به ویژه دانش گاهیان هر کشور، پرداخته شود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش دیپلماسی علمی در پیش برد هم کاری میان کشورها، به ویژه دو کشور هم سایه ایران و افغانستان بوده است. پرسش اصلی در این پژوهش این بوده است، که چرا دیپلماسی علمی امروزه می تواند به عنوان یکی از ابزارهای تامین امنیت و منافع ملی در گسترش روابط ایران و افغانستان به کار گرفته شود؟ برای پاسخ به این پرسش، در این نوشتار کوشش گردید تا در چهارچوب نظریه قدرت نرم، به نمونه های عملی نقش دیپلماسی علمی در پیش برد هم کاری های بین المللی میان کشورها پرداخته شود. یافته های اصلی پژوهش، تبیین کننده نقش کلیدی دیپلماسی علمی در تقویت پیوندهای فرهنگی و تمدنی و امنیت سازی در میان دو کشور ایران و افغانستان هستند.

دانش گاه، دیپلماسی علمی، سیاست خارجی، قدرت نرم، امنیت ملی، ایران و افغانستان.