کانون های کتابت نسخ طبی در دوره قاجار بر اساس نسخ دست نویس موجود در کتابخانه های ایران (با تکیه بر فهرستگان فنخا)

Publish Year: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 39

This Paper With 27 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_NOSK-3-2_006

تاریخ نمایه سازی: 3 مهر 1403

Abstract:

یکی از ادوار پر اهمیت در علم پزشکی ایران ،عصر قاجار است. تلاقی دو طب سنتی و قدیمی ایران و طب نوین در این دوره موجب آن شده است که پزشکی عصر قاجار و در پی آن نسخ خطی طبی در این دوره بیش از پیش اهمیت یابد. نسخ خطی همواره یکی از ابزار های مهم در شناخت تاریخ علوم و دانش های کهن بوده است. در این مقاله تلاش بر آن است که این نسخ از نظر پراکندگی شهرها و کانون های کتابت و همچنین تنوع زبانی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند. روش شناسی: این تحقیق، به شیوه کتابخانه ای و با روش تحقیق توصیفی_ تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش نسخه های طبی عصر قاجار موجود در فهرستگان نسخ خطی کتابخانه های ایران (فنخا) با فراوانی ۳۱۳۶ نسخه طبی این دوره است. ابزار گردآوری داده ها ، سیاهه وارسی است؛ و تجزیه وتحلیل داده ها نیز با کمک جداول و نمودارهای آماری انجام گرفته است.یافته ها و نتایج: درمیان نسخه های خطی مورد تحقیق، تعداد ۱۱۳۵ نسخه خطی با عنوان غیرتکراری یافت شد که ۲۶۵ مورد از این نسخه ها تالیفات عصر قاجار بوده و مابقی آن، استنساخ های متعدد از این نسخه ها است. در خصوص شهرها ی کتابت نسخ خطی، شهرهای تهران و اصفهان و شیراز از فعال ترین شهرها در زمینه کتابت نسخه های خطی طبی در این دوره بوده اند. در میان کانون های کتابت، در محدوده نسخ مورد تحقیق ، مدارس در جایگاه اول است. کتابخانه ها نیز با فاصله معناداری از مدارس، رتبه دوم را دارد و بقیه مراکز در جایگاه های بعدی قرار دارند.

Keywords:

کانون های کتابت نسخ طبی , تنوع زبانی نسخه های طبی , دوره قاجار , کتب پزشکی قاجار , نسخ خطی کتابخانه های ایران

Authors

حبیب الله عظیمی

دانشیار و مشاور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. تهران. ایران

مهدیه محمدی بارچانی

کارشناسی ارشد اصول شناسی و نسخه مرمت نسخه های خطی و آرایی نسخه دانشگاه شهید بهشتی و بنیاد ایرانشناسی، تهران، ایران

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • حریری، نجلا؛ وفایی، فاطمه (۱۳۹۴)، سهم دانشمندان ایرانی در تالیف ...
  • حسن زاده، پروانه؛ زرگری نژاد، غلامحسین؛ شعبانی صمغ آبادی، رضا ...
  • حسین زاده، سید احمد، (۱۳۹۲)، فهرستواره مشترک نسخه های خطی ...
  • خدا رضایی، افسانه؛ محمودی، سید عبدالله؛ متولی، عبدالله؛ فرازی، علی ...
  • خسروبیگی، هوشنگ؛ خالدفیضی، محمد. (۱۳۹۱) ترجمه در دوره قاجار (از ...
  • بررسی جایگاه علم طب و طبابت در دوره ناصری [مقاله ژورنالی]
  • طولی، فاروق؛ پورمحمدی امشلی، نصرالله؛ دلریش، بشری (۱۳۹۸)، واکاوی برتری ...
  • گنج بخش زمانی، محسن (۱۳۸۹)، تحولات بهداشتی در اواخر دوره ...
  • میر غفوری، عفت (۱۳۹۴) سیر تدوین و استنساخ نسخ خطی ...
  • نمایش کامل مراجع