محمود قدیری - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه علمی جغرافیا، دانشگاه پیام نور
فرزانه دستا - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مدرس دانشگاه پیام نور

شناخت الگوی رشد فضایی شهرهای اصلی مناطق و کشورها از جمله کلانشهر تهران، برای تدوین سیاست های مناسب و دستیابی به توسعه پایدار امری اساسی است. دستیابی به این مهم نیز نیازمند استفاده از روش ها و ابزارهای مناسب و پیشرفته می باشد. تحلیلهای آمار فضایی درGIS از جمله روشهای توسعه یافته در دهه های اخیر هستند که با توجه به دخیل کردن عامل فضا در محاسبات آماری، توانایی بالایی در ارائه الگوهای فضایی رشد و توسعه دارند؛ لذا اینپژوهش در چارچوب نظریه توسعه پایدار و رشد هوشمند شهری، با استفاده از روشهای آمار فضایی به تحلیل چگونگی الگوی رشد فضایی کلانشهر تهران می پردازد. در این ارتباط، یک فرضیه پژوهشی طرح و در چارچوب روش توصیفی- تحلیلی ارزیابی شد. در این چارچوب، جهت آزمون فرضیه از روشهای مختلف آمار فضایی از جمله تحلیل خوشه بندی، ضرایب موران، گریGعمومی، تحلیل لکه های داغ و مدل هلدرن استفاده شد. داده های مورد نیاز نیز به روش کتابخانه ای گردآوری شد. نتایج در تایید فرضیه تحقیق نشان داد که کلانشهر تهران طی سالهای ۷۵ و ۸۵ الگوی رشد تصادفی متمایل به خوشه ای را با شکل گیری دو لکه داغ در بخش جنوب شهر و یک لکه سرد در بخش شمال تجربه نموده است.

کلانشهر تهران، الگوی رشد فضایی، آمار فضایی درGIS