سمیه جهانشیری - دانشجوی دکتری، گروه برنامه ریزی درسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمد نوریان - دانشیار، گروه برنامه ریزی درسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
عباس دارآرانی - استادیار ، گروه علوم تربیتی ، دانشگاه لرستان

سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، وضعیت دانشگاه را اینگونه بیان می کند که: «دانشگاه دیگر محل آرامی برای تدریس و انجام کار پژوهشی با یکسرعت مشخص و تفکر و اندیشیدن به جهان، آنگونه که در قرن گذشته بود، نیست؛ بلکه دانشگاه ها، بزرگ، پیچیده، مطالبه گر، به دنبال کسب و کاررقابتی و نیازمند سرمایه گذاری بیشتر و مداوم هستند» (سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، ۲۰۰۷). ارزش های کسب و کار، در تمام بخش های دولتی و بخصوص در دانشگاه ها، درحال رشد و تعالی است و ارزشهای قدیمی در حال جایگزینی با ارزشهای برتر مبتنی بر دانش هستند. به طور کلی باید گفتکه زیست جهان دانشگاه، تغییر کرده است و با وجود مشکلات، موانع و مخالفت با تحولات اخیر، دانشگاهیان باید در مسیر پیشرفت، درباره حکمرانی ومدیریت دانشگاه ها، دوباره به بحث و گفتمان بپردازند. در این راستا با بررسی پیشینه تحقیقات، ۶ شاخص تحول در: نوع آموزش،تکنولوژی آموزشی،سهامداران/ذی نفعان، خصوصی سازی، پویایی جمعیت دانشجویان، ناکارآمدی ساختار هیات امنایی، شناسایی گردید. سپس پرسشنامه ای تنظیم گردید ودر اختیار خبرگان و اساتید به تعداد ۳۰ نفر قرار گرفت. روایی سوالات با ضریب نسبی روایی محتوا (CVR) با عدد ۰.۴۲ و شاخص روایی محتوا (CVI) باعدد ۰.۹ مورد تایید قرار گرفت. همبستگی مولفه های رویکرد تحولگرا در انواع شاخص های مدل حکمرانی نظام دانشگاهی؛ بورکراتیک، حکمرانیدانشگاهیان (هومبولتی)، بازار-شبکه، مورد سنجش قرار گرفت و ضرایب همبستگی مولفه های رویکرد تحول گرا با مدل بورکراتیک ۰.۰۷۱ - و با مدلهومبولتی عدد ۰.۱۰۵ و با مدل شبکه– بازار عدد ۰.۳۲ بدست آمد که همبستگی ضعیفی بین مدل های موجود و رویکرد تحول گرا مشاهده می شود و نیازبه ارائه مدل های جدید را ضرورت میدهد. بر اساس آزمون رتبه بندی فریدمن، ساختار بازار- شبکه، هومبولتی و بوروکراتیک به ترتیب رتبه اول تا سوم راکسب کردند که با نتایج تحقیقات گذشته همخوانی دارد. در انتها با تحلیل علل این امر و توجه به شاخص های جدید حکمرانی و مدیریت دانشگاهی و توجه به آنها در فرآیند مدلسازی پیشنهاداتی ارائه گردید.

حکمرانی، رویکرد تحولگرا، سیستم دانشگاهی