حسین رهاد - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه نیشابور
سیدعلی سراج - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه نیشابور

داستان یکی از انواع ادبی جدید است که به دلیل ابتنا بر حقیقت مانندی و توجه به دگرگونیها و ترسیم حقایق، نگرش نویسنده را در بردارد؛ از سوی دیگر، ظرفیت ساختاری پیچیده در رمان به حدی است که بیش از هر قالب و انواع دیگر ادبی، میتواند محاکات کند و در واقع مسائل و واقعیتهای جامعه را بازآفرینی و بازسازی کند. ظرفیت ادبی در رمان، به رغم آنکه باید در فضاسازی، پردازش دیالوگها، اصل تناسب و اقتضای شخصیتها، کاملا رعایت شود، و به دلیل این التزام، حتی گاه از زبان عوام و محاوره سخن بگوید، درمجموع نثری فاخر و سبکی عالی است. از میان گونه های مختلف نثر داستانی، ضرورت توجه به طرح داستان، فضاسازی و اعمال شخصیتها در داستان کوتاه به دلیل حجم کم، بیشتر و برجسته تر است. در پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی به واکاوی و تحلیل فضاسازی در داستان کوتاه »وداع« جلال آل احمد از مجموعه داستان »سه تار« (چاپ (۱۳۲۷ پرداخته میشود. کوشش میشود اهمیت عنصر فضا در این داستان تحلیل شود و به این پرسش پاسخ داده شود که نویسنده چگونه فضاسازی را در داستان انجام داده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که فضا در این داستان کوتاه منتقل کننده معناهای بسیاری است که شاید در نگاه اول به نظر نرسد.

وداع، جلال آل احمد، فضا، فضاسازی، عناصر داستان، سه تار.