سجاد جمشیدی - مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی کاربردی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران
محمدهادی باقرصاد - مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی کاربردی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران

زمینه و هدف: ترکیبات آلی فسفر یا ارگانوفسفره شامل عوامل عصبی، آفت­کش ­ها، معادل ­های عوامل شیمیایی و نوویکوک یک مخاطره جدی برای سلامتی انسان هستند که استفاده از آن ­ها بر ضد انسان ­ها طی کنوانسیون منع سلاح­ های شیمیایی به­ وسیله ۱۹۲ کشور در سال ۱۹۹۳، ممنوع شده است. اثرات سمی این ترکیبات شامل فسفریله شدن و در نتیجه مهار آنزیم استیل کولین استراز است که باعث تجمع استیل کولین در سیناپس ­های سیستم اعصاب مرکزی و محیطی و بروز علائم مسمومیت نوروتوکسیک می­ شود. داروهای مورد استفاده برای درمان این مسمومیت ترکیباتی هستند که حداکثر ۱۰ درصد می ­توانند از سد خونی مغزی عبور کنند و بنابراین قابلیت سم زدایی در سیستم اعصاب مرکزی را به­ طور موثر ندارند. هدف از این تحقیق طراحی و سنتز یک نانو فعال­ کننده با خاصیت پارامغناطیسی به منظور فعال­سازی آنزیم مهار شده در سیستم اعصاب مرکزی است.روش ها: در این پژوهش نانوذرات اکسید آهن کانجوگه شده با ۲-پیریدینیوم آلدوکسیم طراحی و طی چهار مرحله سنتز شد. مشخصات نانوذرات توسط روش­ های طیف ­سنجی مادون قرمز، طیف سنجی تفرق انرژی پرتو ایکس (EDS)، آنالیز عنصری، پراکندگی نور دینامیکی (DLS) و میکروسکوپ الکترونی (SEM) تعیین شد و اثر فعال سازی آن­ ها در مقایسه با پرالیدوکسیم به ­عنوان داروی در دسترس تجاری، با استفاده از روش المن به صورت برون­تنی مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج حاصل از روش المن نشان داد که درصد فعال­سازی آنزیم مهار شده با پاراکسون به ­عنوان یک عامل ارگانوفسفره، توسط پرالیدوکسیم به­ عنوان آنتی­ دوت تجاری در دسترس و نانوذرات سنتز شده درغلظت ۵ میلی­ مولار و طی ۳۰ دقیقه، به ترتیب ۸۸/۶ و ۳۹/۳ درصد است.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که نانوذرات اکسید­آهن کانجوگه شده با ۲-پیریدینیوم آلدوکسیم طراحی شده به خوبی قابل سنتز و دارای قابلیت فعال­سازی آنزیم استیل کولین استراز مهار شده با پاراکسون هستند. بنابراین در مطالعات آینده باید اثر گروه­ های دیگر مانند ۴-پیریدینیوم آلدوکسیم، ۲ و ۴-پیریدینیوم الدوکسیم و ... در قدرت فعال­سازی آنزیم و همچنین قابلیت عبور این نانوذرات از سد خونی- مغزی مورد بررسی قرار گیرد.

آنتی دوت ها, عوامل عصبی, سد خونی- مغزی, فعال کننده های کولین استراز, مسمومیت با ارگانوفسفره, نانوذرات اکسید آهن ابرپارامغناطیسی