فرنوش آقایی دانشور - استادیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی شیراز، شیراز، ایران
ناصر طالب بیدختی - استاد گروه مهندسی عمران و محیط زیست، دانشکده مهندسی، دانشگاه شیراز و رئیس مرکز توسعه پایدار دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
سید مهدی دهقان - دانشیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی شیراز، شیراز، ایران
سید محمد مهدی الهامیان - مرکز تکنولوژی فراتک مجموعه تولیدی و صنعتی فراسان، شیراز، ایران

چکیدهمقدمه: بررسی زبری سطح داخلی لوله های انتقال سیالات دارای اهمیت بسزایی در میزان افت انرژی سیستم های انتقال دارد. مفاهیم و روش های مختلفی در بررسی زبری های سطوح به کار گرفته شده است. برخی از این روش ها بر پایه زبری سنجی و استفاده از دستگاه ها و تجهیزات موجود در این زمینه استوار می باشد. از این رو، زبری جنس جداره لوله ها و مقاومت جریان در برابر جداره لوله و رسوب گذاری در گذر زمان در خطوط لوله به روش های مختلف مطالعه و بررسی می گردد. عمده تحقیقات صورت گرفته در این زمینه شامل زبری سنجی سطوح در لوله های از جنس فولاد، مس و یا لوله های پلاستیکی و یا روکش دار بوده است.روش­: در این مطالعه زبری سطح داخلی لوله های فایبر گلاس، که کمتر مورد بررسی قرار گرفته، با استفاده از روش های آزمایشگاهی و دستگاه های زبری سنجی ارزیابی شده است. نتایج کالیبراسیون و صحت سنجی دستگاه زبری سنجی سطح بر روی سطوح کاغذ سمباده و جداره لوله پولیکا ارزیابی شده است. همچنین، نتایج زبری سطح داخلی لوله های فایبرگلاس در چندین قطر و دو نوع جنس مختلف لوله ارائه شده است. علاوه براین، اثر پارامترهای زبری، زبری سطح محاسبه شده با استفاده از آن ها و همچنین اثر زمان و بکارگیری لوله فایبرگلاس در خطوط انتقال آب نیز بررسی شده است.یافته ­ها: در این تحقیق به اندازه گیری زبری سطح داخلی لوله های فایبرگلاس با استفاده از دستگاه تست کننده زبری و برآورد پارامترهای مختلف زبری پرداخته شده است و تاثیر هریک از این پارامترهای زبری را در برآورد مقدار زبری سطح بررسی گردید. بر اساس نتایج آزمایشات این تحقیق، پارامترهای زبری Rz و Ra به ترتیب در طول برش ۰/۸ و ۲/۵، پارامترهای مناسبی جهت برآورد زبری سطح داخلی لوله فایبرگلاس می باشند. همچنین زبری سطح داخلی لوله های دو محوری بطور متوسط کمتر از لوله های تک محوری می باشد. علاوه بر این، در مقایسه زبری لوله های فایبرگلاس تازه تولید شده و قدیمی، پارامترهای زبری سطح در اثر گذر زمان و بکارگیری لوله فایبرگلاس در پروژه ها، به سبب فرسایش کاهش می یابند که این ناشی از حداکثرهای زبری های ناگهانی سطح داخلی لوله می باشد. در حالی که، پارامترهای زبری مرتبط با جنس لوله، در لوله های قدیمی و نو تغییر چندانی نداشته که نشانگر ثابت ماندن زبری متوسط سطح لوله های فایبرگلاس در گذر زمان می باشد.نتیجه­ گیری: بر اساس نتایج دستگاه Surftest SJ-۲۱۰ در برآورد زبری سطح داخلی لوله های فایبرگلاس نتایج بهتری نسبت به سایر ابزارها دارد و دقت محاسباتی نسبت به مقدار ارتفاع زبری گزارش شده برای لوله های فایبرگلاس برابر با ۹۸/۸۴ درصد می باشد. در لوله پولیکا (U-PVC) نیز مشابه با لوله فایبرگلاس مقدار زبری متوسط این نوع لوله را با دقت بالایی با استفاده از پارامتر زبری Ra با طول برش ۲/۵ برآورد نموده است.

دستگاه های زبری سنجی سطح, لوله پلاستیکی تقویت شده با شیشه (GRP), پارامترهای زبری, کاغذ سمباده, لوله پولیکا