علی شهیدی - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند
مسعود مسعودی - دانشجوی گروه مهندسی آب دانشگاه بیرجند
احمد جعفرزاده - دانشجوی گروه مهندسی آب دانشگاه بیرجند

امروزه برای جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی، سیستم های تصفیه فاضلاب مورد استفاده قرارمی گیرد. این تحقیق با هدف ارزیابی و بررسی کارایی تصفیه خانه ی فاضلاب شهر بیرجند و تأثیر آن بر کمیت وکیفیت آب در آبخوان دشت بیرجند انجام گردید. در ابتدا امکان نفوذ آلاینده ها به آبخوان بررسی شد و درمرحله بعد میزان تبخیر از سطح آزاد برکه های تثبیت فاضلاب با استفاده از روش های بلانی کریدل و تورنتوایت محاسبه گردید. بررسی ها نشان داد که استفاده از روش برکه های تثبیت برای تصفیه ی فاضلاب در شهربیرجند از نظر فنی و اقتصادی قابل توجیه نیست زیرا هر ساله با تبخیر آب از سطح برکه های تثبیت فاضلاببیش از 298 هزار مترمکعب آب از دسترس خارج می شود. این در حالی است که اگر دفع فاضلاب به صورتسنتی (چاه های جاذب) صورت گیرد (این مقدار هدر رفته) می تواند آبخوان دشت بیرجند را تقویت نماید،همچنین عمق متوسط سطح ایستابی در دشت بیرجند حدود 110 متر می باشد که هیچ آلاینده ای توانایی نفوذتا این عمق را ندارد چرا که خاک به عنوان یک محیط بافر در این فاصله هر آلاینده ای را جذب می کند علاوهبر آن اجرای این طرح مشکلات زیست محیطی (مثل بوی ن امناسب) را برای مردم روست اهای مجاور (در محلبرکه های تثبیت) بوجود آورده است، ضمن اینکه احداث سیستم فاضلاب هزینه های سنگینی را به دنبال دارد.بن ابراین می توان گفت که نه تنها استفاده از روش چاه های جذبی باعث آلوده شدن آب های زیرزمینی نمی شودبلکه به تقویت سطح آب در آبخوان نیز کمک کرده لذا می توان گفت که طرح تجمیع و تصفیه ی فاضلاب شهربیرجند نه تنها از دید گاه اقتصادی و فنی بلکه از دیدگاه زیست محیطی نیز در منطقه قابل توجیه نمی باشد.

آب زیرزمینی، برکه های تثبیت، بیرجند، تصفیه خانه ی فاضلاب، تبخیر، چاه های جذبی