تبیین و ارزیابی آراء فمینیست های اسلامی پیرامون آیه ۳۴ سوره نساء؛ مطالعه موردی دیدگاه اسما بارلاس

یکی از چالشی ترین مباحث محافل علمی و غیرعلمی در سده اخیر در اقصی نقاط جهان مساله زنان و حقوق آنان است. جوامع اسلامی نیز از این مساله بی بهره نبوده و گفتگوهای و حتی کشمکش های زیادی پیرامون زنان و جایگاه آنان در اسلام و فقه اسلامی صورت گرفته است. در همین راستا شاید بتوان گفت چالشی ترین آیه قرآن کریم پیرامون زنان آیه ۳۴ سوره نساء هست که به مباحثی همچون قوامیت مردان، برتری مردان، اطاعت زنان از شوهران و ضرب زنان توسط مردان اشاره دارد. در این میان جریان های نواندیش همچون جریان «فمینیسم اسلامی» دیدگاه های متفاوتی عرضه کرده است. از این رو در مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی نظرات اسما بارلاس به عنوان یکی از نواندیشان برجسته فمینیسم اسلامی پیرامون آیه ۳۴ سوره نساء تبیین شده و ارزیابی می گردد. بارلاس معتقد است سنت تفسیری پدرسالار در جوامع اسلامی به الهامات الهی قرآن بی توجهی کرده و برداشت های نادرست پدرسالارانه خود را به خواست الهی نسبت داده است. وی قوامیت را به «حفاظت و حمایت»، تفضیل را به «برتری مالی»، قانتات را به «قنوت و تسلیم در برابر خداوند، نه شوهر»، نشوز را به «اختلال در زندگی زناشویی، نه نافرمانی از تمکین شوهر» و ضرب را به «برخوردی نمادین، نه کتک زدن» تفسیر کرده است. در ادامه مقاله نشان داده شده که مبنای فکری بارلاس یعنی تاریخ مندی قرآن نواقصی جدی دارد و برخی نظرات قرآنی او پیرامون آیه ۳۴ سوره نساء خلاف ظواهر قرآنی، منابغ لغوی و روایات معصومین علیهم السلام است.

Keywords:

آیه ۳۴ سوره نساء , آیه قوامون , فمینیسم اسلامی , فمینیست های اسلامی , اسما بارلاس