Hadi Beygi Heidarlou - استادیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
Asma Karamat Mirshekarlou - کارشناسی ارشد مدیریت جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

مقدمه و هدف: آتش سوزی های جنگلی یک چالش زیست محیطی مهم در سطح جهان هستند، زیرا تغییرات آب­وهوایی، فراوانی و شدت آنها را در بسیاری از بوم­سازگان­های جنگلی تشدید کرده است. در جنگل­های زاگرس شمالی ایران، آب­وهوای مدیترانه­ای حاکم است که با تابستان­های گرم و خشک و زمستان­های به­نسبت معتدل مشخص می­شود و این جنگل­ها را به­ویژه در معرض آتش­سوزی قرار می­دهد. درک رابطه بین تغییرات آب­وهوایی و آتش­سوزی­های جنگلی در این منطقه برای اطلاع­رسانی راهبردهای مدیریت موثر و کاهش خطرات مرتبط ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی اثرات تغییر اقلیم بر آتش سوزی های جنگل های زاگرس شمالی ایران (شهرستان سردشت) با تمرکز بر تغییرات فراوانی و گستردگی آتش سوزی در یک دوره ۱۷ ساله از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۲ انجام شد.مواد و روش­ها: برای دستیابی به این هدف، ترکیبی از تجزیه­وتحلیل­های آماری، از جمله همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندگانه (MLR)، با استفاده از داده­های آب­وهوایی و سوابق تاریخی آتش­سوزی مورد استفاده قرار گرفتند. در این پژوهش رابطه بین تعداد و وسعت آتش­سوزی­ها و متغیرهای آب­وهوایی مانند متوسط دمای سالانه، متوسط بارندگی سالانه و متوسط رطوبت نسبی سالانه مورد تجزیه­وتحلیل قرار گرفتند. از همبستگی پیرسون برای ارزیابی قدرت و جهت رابطه خطی بین این متغیرها استفاده شد؛ درحالی­که از MLR برای پیش بینی تعداد و وسعت آتش­سوزی­ها بر اساس این متغیرهای اقلیمی استفاده شد.یافته­ها: جنگل­های سردشت از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۲ تعداد دفعات آتش­سوزی بالایی را تجربه کردند که بیشترین وقوع آتش­سوزی در ماه­های مرداد، تیر، شهریور و خرداد رخ داده است. بیشترین سطح سوخته­شده به اندازه ۶۲/۲۱۱ هکتار در سال ۱۴۰۲ هکتار و بیشترین دفعات وقوع آتش­سوزی در سال ۱۴۰۰ ثبت شد. انتظار می­رود این روند ادامه یابد. در این بررسی، بین تعداد آتش سوزی ها و مساحت سوخته در جنگل های سردشت و متوسط دمای سالانه رابطه مثبت و معنی­داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد مشاهده شد، اما بین دیگر داده های اقلیمی و عوامل آتش سوزی رابطه معنی داری یافت نشد. نتایج تجزیه­وتحلیل MLR قدرت پیش بینی دما و رطوبت را در تعیین سطح و فراوانی آتش­سوزی­ها نشان داد و اهمیت آنها را به­عنوان محرک های فعالیت آتش سوزی در منطقه برجسته کرد.نتیجه­گیری کلی: در نتیجه، یافته های این پژوهش بر تهدید فزاینده آتش سوزی در جنگل های زاگرس شمالی ایران که ناشی از تغییرات اقلیمی، به­ویژه تغییرات دما و رطوبت است، تاکید می کند. افزایش مشاهده­شده در فراوانی و وسعت آتش­سوزی، نیاز فوری به اقدامات پیشگیرانه را برای کاهش خطرات آتش­سوزی و افزایش انعطاف­پذیری در بوم­سازگان­های مستعد آتش نشان می­دهد. با ادغام بررسی­های علمی با مشارکت ذی­نفعان و اقدامات سیاستی، می توان راهبرد های مدیریت آتش سوزی موثری را توسعه داد که حفاظت از محیط زیست را با اولویت های اجتماعی-اقتصادی متعادل می کند و در نتیجه دوام دراز مدت بوم­سازگان­های جنگلی و جوامع وابسته به آنها را تضمین می کند.

رگرسیون خطی چندگانه, همبستگی پیرسون, فراوانی آتش سوزی, سطح سوخته شده