یادمان های شهدا یاد آور هویت و اقتدار ملی هستند و طراحان آن به باززنده سازی تاریخ و فرهنگ کشور و بزرگداشت یاد شهیدان می پردازند. این مفاهیم در وجوه ساختاری و فرمی یادمان ها، همراه با نشانه و معنا نمایان می گردد و عدم توجه، معناپردازی و ادراک معانی را برای مخاطب دشوار و کارکرد و هویت آثار را مختل می نماید. هدف پژوهش واکاوی اصول معناپردازی در آثار معماری و سوال پژوهش چیستی اصول معناپردازی در یادمان های شهدای شهر تهران است.نتایج از روش کیفی-کمی، جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای-میدانی و با ابزار مصاحبه به دست آمده و جامعه آماری دو دسته ۳۰نفره از خبرگان و سه یادمان با نمونه گیری غیراحتمالی و شیوه تحلیل، کدگذاری باز، محوری و گزینشی بوده و نتایج مصاحبه با ماتریس بی مقیاسی و فازی و رتبه بندی داده ها حاصل شده که نشان می دهد اصول معناپردازی در فرم و کارکرد این آثار هویدا و اعتقادات، باورها و ارزش های طراح از طریق فرم، مصالح، رنگ، تناسبات و ابعاد، نورپردازی و به طور کلی عناصر ساختاری و کالبدی متجلی می شود. این اصول شامل نماد، معانی صریح، بینامتنی و ضمنی و نیز نشانه های تداعی گرایانه و ادراکی است که در مواجهه با بنا به ادراکات و تفاسیر مخاطب منجر می گردد. مولفه های معناپردازی در سه دسته کالبدی، معنایی و عملکردی طبقه بندی گردیده که مولفه های کالبدی دارای بالاترین رتبه بوده و درمیان عوامل کالبدی، نقش تناسبات و توجه به عمودی بودن، برخورداری از فرم انتزاعی و کیفیت چندحسی و نوع قرارگیری در مکان حائز بیشترین اهمیت در معناپردازی به صورت ضمنی و عینی در مخاطب اثر معماری است.