مطالعه ی نشانه شناختی نقوش منسوجات مملوک

هنر پارچه بافی در مصر از دیرباز رواج داشته به طوریکه علیرغم بافت آسیب پذیر آن، پارچه های بسیار زیادی از دوره های مختلف تاریخی درمصر باقی مانده است. یکی از دوره هایی که پارچه های نفیسی در آن بافته شده، دورهی سلطنت ممالیک است. ممالیک در طول سال های۱۲۵۰ تا ۱۵۷۰ میلادی بر مصر و سوریه و مدت اندکی نیز در هند حکومت کردند. هدف از این پژوهش تحلیل معانی پنهان در نقوش استفادهشده در منسوجات مملوک با رویکرد نشانه شناسی پیرس است. در پژوهش حاضر به این سوالات پاسخ داده خواهد شد: برای تزئینپارچه های دوره ی مملوک از چه نشانه ها و عناصر تصویری استفاده شده است؟ عناصر تصویری بر مبنای رویکرد نشانه شناسیپیرس چگونه طبقه بندی می شوند؟ این نشانه ها دارای چه مفاهیم و نمادهایی هستند؟ روش تحقیق در این پژوهش به صورتتوصیفی و روش جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای می باشد. پارچه ها از بین آثاری که در موزه ی هنر کلیولند نگهداری می شود، انتخابشده اند. نتایج پژوهش نشان داد نقوش به کار برده شده شامل حیوانی، گیاهی و هندسی هستند و نشانه ها به صورت نمادین و نمایه ایو نمایه ای-نمادین هستند. نشانه های موجود در پارچه های مملوک ارتباط نزدیکی با رود نیل و همین طور مفهوم برکت و حاصلخیزی دارند.با توجه به کاربرد نقوش اسلامی مانند نقوش هندسی و کاربرد نقش ماهی و نیلوفر که پیشینه ی فرهنگی و تاریخی نزد مصریان باستان دارد،هنرمندان دوره ی مملوک در صدد ایجاد ارتباط بین هنر اسلامی و فرهنگ مصر باستان بوده اند.

Keywords:

منسوجات مصر , هنر مملوک , نشانه شناسی , نقوش مملوکی