فاطمه سادات امیری - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان
حسن اکبری بیرق - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

متون هرمسی از کهن ترین دستاوردهای بشر است که در گذر زمان به عالم اسلام وارد شده، بر اندیشه مسلمانان اثر گذاشته و با عناصر فکری اسلامی تلفیق شده است. این متون دربرگیرنده آثار فلسفی و الهیاتی و علوم سری هرمسی(شامل کیمیا، نجوم و جادو) می باشد. در الهیات هرمسی نظام هستی به سه ساحت خدا، کیهان و انسان تقسیم می شود. خدای متعال غیرقابل درک و شناخت است. کیهان یا خدای صانع مسئول آفرینش است. انسان تصویری از خداوند است و هدف نهایی او شناخت خداوند و رسیدن به اوست. پژوهش حاضر یک مطالعه تطبیقی در زمینه تاثیر اندیشه های هرمسی بر فکر ناصر خسرو و بازتاب آن در دیوان اشعار وی می باشد. حکیم ناصرخسرو قبادیانی، شاعر و نویسنده بزرگ قرن پنجم هجری، با آرا و عقاید ادیان و گروه های مختلف آشنایی داشته و در اواسط عمر به مذهب شیعه اسماعیلی گرویده، در مباحث الهیاتی و حکمت نظری و عملی نظریات دقیقی مطرح کرده است. پس از بررسی مکتوبات هرمسی و مطالعه دیوان اشعار ناصر خسرو به روش توصیفی-تحلیلی دریافتیم که ناصرخسرو در در مواردی همچون مراتب جهان شناسی، عقاید او درباره انسان و مسئولیت وی در جهان، تاثیر ستارگان و افلاک بر کره زمین و زندگی انسان تحت تاثیر اندیشه هرمسی قرار داشته است و انجام این پژوهش به منظور فهم آثار ناصر خسرو و شناخت صحیح زمینه های فکری او لازم به نظر می رسد.

متون هرمسی, شعر پارسی قرن پنجم هجری, ناصرخسرو, اسماعیلیه