عظیم حمزئیان - دانشیار گروه ادیان و عرفان،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
قاسم روفی - دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه سمنان، ایران

کتاب کیمیاگر اثر پائولو کوئلیو، داستانی نمادین است که مضامین عرفانی را در قالب یک سفر مطرح می کند. این مقاله، مفاهیم عرفانی مشترک بین "کیمیاگر" و آموزه های عرفانی شیخ علاءالدوله سمنانی، عارف برجسته قرن هفتم و هشتم هجری را بررسی می کند و با هدف شناسایی مفاهیم عرفانی مشترک مانند وحدت وجود، سفر، نمادپردازی، گنج و... آغاز و سپس نحوه بیان و تفسیر این مفاهیم در هر دو اثر را به صورت تطبیقی تحلیل می کند. در نهایت، جنبه های عرفانی "کیمیاگر" را در  ترازوی آموزه های عرفانی سمنانی مقایسه، ارزیابی و نقد  می کند. این نقد محتوایی با روش توصیفی-تحلیلی وبه شیوه تطبیقی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است . اگر چه منشا و مبدا ، سبک و شیوه، هدف و مخاطب این بررسی با یکدیگر متفاوت است؛ ولی یافته های این پژوهش حکایت از آن دارد که کوئلیو در عناصر مورد اشاره در بالا، اشتراک لفظی با آموزه های عرفانی شیخ سمنانی دارد؛ ولی در غایت و هدف، کاملا در تضاد و تقابل  هم هستند. کوئلیو با اقتباس از آموزه های عرفانی و تلفیق آن با اندیشه خود و با هدف ارائه تفسیری جدید از زندگی، به دنبال ترویج نوعی معنویت مدرن یا معنویت ممزوج برای پر کردن خلاهای بشر معاصر است.

معنویت های نوظهور, عرفان اسلامی, نمادپردازی, سفر, روح جهان