حسین قضاوی - قائم مقام رئیس کل بانک مرکزی ج.ا.ا و دکترای اقتصاد

بحران مالی ابعاد گوناگون دارد. گاه به هجوم بانکی محدود می شود. گاه ممکن است به ورشکستگی بانک ها منجر شود. گاهش نیز به شکست حباب قیمت ها در بازار سرمایه معطوف می شود. بحران مالی در پاره ای اوقات به بازار واقعی سرایت می کند. به طوری که رکود یا کسادی بخش واقعی اقتصاد نیز می تواند علت موجده ای برای بحران در بازارهای مالی به حساب آید. بحران اخیر بین المللی از آمریکا و از بخش مسکن نمود پیدا کرد، لیکن خاستگاه اصلی آن را در عدم توازن تجاری در عرصه بین المللی باید جست و جو کرد. عدم توازن تجاری بین المللی نیز عمدتا برخاسته از ویژگی منحصر به فرد دلار است. این ویژگی دنیا را به طلبکاران عمده و یک بدهکار اصلی (آمریکا) تبدیل کرد. بر این اساس خاصیت ظروف مرتبطه موجب شد تا بحران ناشی از ضعف نظارت و افراط در نوآوری های مالی بدون نظارت و غیر ضابطه مند ، سیاست های اهرمی نامناسب ، عدم تناسب سررسید دارایی ها و بدهی ها ، تقلب ، آثار رکودی در امریکا به سهولت به سایر بازارهای مالی و به دنبال آن بازارهای واقعی سرایت کرده و کشورهای گوناگون را گرفتار خود کند. کشورهایی که با بانکداری اسلامی سروکار دارند،بسته به فراخور خود، از بحران مالی اخیر کمترین تاثیر را پذیرفتند، چرا که ماهیت بانکداری اسلامی بر اساس مشارکت در سود و زیان و حضور در بازار واقعی فعالیت می کند، چندان گرفتار معاملات کالی به کالی که در ابزارهای نوین مالی تبلور پیدا کرده است، نبود. بر هیمن اساس کمترین دشواری را در بحران اخیر مالی مالی بین المللی تجربه کرد. حتی این بحران فرصتی شد که کشورهای گوناگون به ویژگی های مثبت بانکداری اسلامی توجه ویژه ای پیدا کنند. قال تعالی فی محکم کتابه الکریم: یمحق الله الربا و یربی الصدقات و الله لایحب کل کفار اثیم. ان اللذین آمنوا و عملوا الصالحات و اقاموا الصلوه و اتوا الزکاه لهم اجرهم عند ربهم و لاخوف علیهم و لا هم یحزنون. یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و ذروا ما بقی من الربا ان کنتم مومنین. فان لم تفعلو فاءذنوا بحرب من الله و رسوله و ان تبتم فلکم رووس اموالکم لا تظلمون (275 تا 279، سوره مبارکه بقره، قرآن کریم)